Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in girişimleriyle “Coğrafi Tescil Belgesi” alınmak üzere başvurusu yapılan Gaziantep mutfağının vazgeçilmez yemeklerinden “Antep Beyranı” ve “Antep Yuvalaması”nın coğrafi işaret tescili Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından onaylandı.
Türk Patent ve Marka Kurumu’nun Ankara’daki merkezinde gerçekleşen tescil takdim törenine Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Hasan Ali Çelik ve Türk Patent ve Marka Kurumu Başkanı Prof. Dr. Habip Asan’ın katılımı oldu. Törende Şahin, tescil belgesini Bilim Sanayi Teknoloji Bakan Yardımcısı Çelik’in elinden aldı.
Şahin, törende yaptığı konuşmada, coğrafi işaret tescili konusunun dünya meselesi olduğunu yarım asırdan fazla bir süredir Avrupa’nın önem verdiği bu konuyla ilgili Türkiye’de de farkındalığın artması gerektiğine dikkat çekti. Anadolu’nun her noktasının bir hazine olduğunu vurgulayan Şahin, “Bu hazinenin hak ettiği yere gelebilmesi için ilgili yasanın düzenlenmesi gerekiyordu. Bu yüzden yapılan yasal düzenlemeleri ülkemizin geleneksel değerlerinin korunması yönünde oldukça değerli bir adım olarak görüyorum” dedi.
“Yuvalama Gaziantep’te bir bayram geleneğidir”
Yuvalamanın sadece yemek değil bayramların birleştirici unsuru olduğunun altını çizen Şahin, şunları söyledi: “Bugün coğrafi işaret tescilini aldığımız yuvalama, her Ramazan Bayramı sabahında bütün şehirde zengin fakir herkesin mutfağında pişer. Yuvalama sadece bir yemek değil kültürel bir değerdir. Hem bayrama, hem misafire verdiğimiz kıymeti gösterir. Dağlardan gelen, kekikten, zahterden gelen bambaşka bir lezzet vardır. Bu lezzete Anadolu kadının zekası, yaratıcılığı ve çalışkanlığı da ekleniyor. Gaziantep mutfağının diğer lezzeti beyran ise doktorlar tarafından kas hastalığı kemik hastalığı önerilen bir yemek. Hem sağlık var hem lezzet var. O yüzden dünyanın dört bir yanından insanlar gelip bu lezzeti keşfetmeye çalışıyor.”
2 yıl süren çalışmalar sonucunda Gaziantep mutfağının UNESCO’nın Yaratıcı Şehirler Ağı’na giren ilk ve tek Türk şehri olduğunu belirten Şahin, atalarımızdan aldığımız mirası bugünün şahidi olarak geleceğe ve çocuklarımıza aktarmanın sahip çıkmanın gerekli olduğunu söyledi.
Türk Patent ve Marka Kurumu Başkanı Asan da yeni yürürlüğe giren Sinai Mülkiyet Kanunu ile marka, coğrafi işaret, tasarım, patent ve geleneksel ürün adlarının korunmasına ilişkin önemli adımlar atıldığına değindi.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Çelik ise Şahin’in girişimleriyle Gaziantep’in coğrafi işaretler konusunda farkındalığının yüksek şehirler arasında olduğunu, Avrupa Birliği nezdinde tescil edilen ilk coğrafi işaretin Antep baklavası olduğuna dikkat çekti. Özellikle son zamanlarda geleneksel ve yerel ürünlere ilginin artığını ifade eden Çelik, “Yeni kanunla coğrafi işaretler konusunda farkındalığı daha da artırmayı hedefliyoruz. Coğrafi işaretin hem geleneksel ürünlere güç katacağına hem de şehirlerin kalkınmasına destek olacağına inanıyoruz” diye konuştu.
Ankara’da bulunan Gaziantep dernek temsilcilerinin katıldığı törenin ardından tüm katılımcılara Antep beyranı ve yuvalaması ikram edildi.
Antep Yuvalaması ve Antep Beyranı hakkında
Antep Yuvarlaması (Yuvalaması), Gaziantep’te Ramazan Bayramı’nın ilk gününün geleneksel bayram yemeğidir. İçinde yaklaşık bezelye tanesi büyüklüğünde köfteler bulunur, bu köftelerin yapımında pirinç, et, soğan, karabiber ve tuz kullanılır. Köfteler elde yuvarlanarak hazırlanır, hazırlığı oldukça zahmetlidir ve uzun süre alır. Köfteler hazırlandıktan sonra et ve nohut ile pişirilir, sonrasında üzerine süzme yoğurtla hazırlanan ve ısıtılmış karışım eklenir. Hazırlanan yemeğin üstüne veya servis yapıldığı sırada tabakların üstüne naneli yağ dökülür.
Antep Beyranı etli ve pirinçli yöresel bir yemektir. Kayıtlara göre Gaziantep çarşısı içinde ilk beyran dükkanı 1885 yılında açılmıştır. Yapımı oldukça zahmetli ve ustalık gerektirmektedir. Kullanılan et, Antep beyranının en önemli unsurudur; etin yumuşaklığı ve pişirilmesi lezzete etki eden faktörlerdir. Antep beyranı yapımında kullanılan et, koyunun sadece kolları ve boynundan elde edilir; bolca ilikli kemik de et ile birlikte pişer. Etin hazırlığı ve pişirilmesi yaklaşık 15 saat sürmektedir. Beyranın sunumunda geleneksel bakır sahanlar kullanılmaktadır. Bakır sahanın tabanına isteğe göre et kaynarken üstte biriken yağ koyulur, bunun üzerine haşlanmış pirinçler konur ve üstüne lif halinde et konur; bakır sahan harlı ateşin üstüne oturtulur, üzerine dövülmüş sarımsak ve kırmızı pul biber eklenir ve üstüne et suyu eklenir. Et suyu eklendiği anda yağ alevlenir, bu sırada hazırlıklar aynı zamanda görsel bir sunuma da dönüşmüş olur.
