TEMA Vakfı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Falım Sakızları, Türkiye’nin özel sektör, kamu ve sivil toplum işbirliğiyle oluşturulan ilk gen koruma sahasını kurdu.
UNESCO’nun somut olmayan kültür mirası listesine giren damla sakızının Türkiye topraklarında devamlılığını sağlamak amacıyla, TEMA Vakfı ve Falım Sakızları ortaklığında yürütülen Sakız Ağaçlarına Sevgi Aşılıyoruz projesi başarıya ulaştı.
TEMA Vakfı girişimiyle, Falım ortaklığında hayata geçen proje, yaşam alanlarının daralması nedeniyle sınırlı sayıda kalmış, birbirinden uzakta aralarında bağları kesilmiş ve yok olma sınırına yaklaşmış sakız ağaçlarının dinamik olarak korunmasını sağlamak, doğa ve insan için sunduğu değerleri sürdürebilmek amacıyla gerçekleştirildi. Böylece, dünyada yalnızca Türkiye’de Çeşme’de ve Yunanistan’da Sakız Adası’nda yetişen damla sakızının Türkiye topraklarında gelecek nesillere aktarılması güven altına alındı. 2008 yılından bu yana devam eden uzun soluklu proje ortaklığı kapsamında öncelik, sakızı ağacının korunmasına ve bununla birlikte, unutulmaya yüz tutan sakız kültürü ve sakız ağacının önemi konusunda farkındalık oluşturulmasına verildi.
124 klona ait bin 104 fidanın dikimi gerçekleştirildi
Falım’ın devam eden desteğiyle, proje yeni ve güçlü bir ivme kazandı, birçok önemli adım atıldı. TEMA Vakfı tarafından, 2012 yılından başlayarak 4 yıl boyunca Sakız Ağacı Klon Parkı Tesisi Projesi hazırlandı ve hayata geçirildi. Bilimsel odağı “verimli sakız ağaçlarını güvenli bir alanda koruma altına almak ve sahip olduğu genetik çeşitliliği korumak” olan Sakız Ağacı Klon Parkı Tesisi Projesi’ Orman ve Su İşleri Bakanlığı İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nün yakın ilgi ve desteği ile hayata geçti.
TEMA Vakfı’nın Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın işbirliği ve Falım Sakızları’nın proje ortaklığında yürüttüğü, Sakız Ağacı Klon Parkı projesinde, damla sakızı ağaçlarını gelecek nesillere aktaracak 124 klona ait bin 104 fidanın dikimi gerçekleştirildi.
Damla sakız ağaçlarının sahip olduğu genetik çeşitliliği koruyacak ve güven içinde gelecek nesillere aktarılması sağlamak üzere hizmet verecek klon parkı, ülkemizde kamu, özel sektör ve sivil toplum örgütü ortaklığıyla tesis edilen ilk gen koruma sahası olma özelliği taşıyor.
Unutulan kültür yeniden canlanıyor
Proje ortağı Falım, TEMA Vakfı’nın bilimsel ve saha çalışmalarına kaynak sağlamanın yanı sıra, marka gücüyle projenin toplumsal boyuta taşınmasına katkı sağladı. Bu amaçla gerçekleştirilen reklam kampanyasının yanı sıra, belgesel programlar ve bölge halkına yönelik bilgilendirme etkinlikleri gerçekleştirildi. Proje elçilerinin artırılması amacıyla, bölgedeki otel ve restoranlarla çeşitli çalışmalar yapıldı, okullar ziyaret edilerek öğrencilere bilgi aktarıldı. Falım, kendine özgü diliyle, toplumu sakız ağaçlarına sevgi aşılamaya, unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerleri, geleneklerin yeniden hatırlanmaya teşvik etti.
Klon Parkı’nda sakızın geleceğine bakış
Sakız Ağacı Klon Parkı Tesisi’nde, gerçekleşen etkinliğe katılan TEMA Gönüllüsü ilköğretim öğrencileri ve davetlilere, sahadaki fidanların gelecekteki halleri özel olarak hazırlanmış bir sanal gerçeklik (VR) sunumuyla gösterildi.
Sanal gerçeklik teknolojili özel gözlükleri takan davetliler, klon parkındaki fidanların büyümüş hallerini, 3 boyutlu olarak yerinde görme şansını elde ettiler.
Etkinlikte söz alan TEMA Genel Müdürü Doç. Dr. Barış Karapınar, birçok özelliği ile ilklerin yaşandığı bir projeye imza atıldığını dile getirdi ve “Yürütülen proje ile önce damla sakızı ağacının yüz yüze kaldığı tehlike, onunla beraber unutulmaya yüz tutan sakız kültürü ve sakız ağacının önemi konusunda farkındalık yaratıldı. Önce koruma, sonra geliştirme ve daha sonra yararlanma fikri üzerinden öncelik korumaya verilerek damla sakızı ağacının sahip olduğu genetik çeşitliliğin korunması amacıyla tesis edilen klon parkı kamu, özel sektör ve sivil toplum örgütü ortaklığıyla tesis edilen ilk gen koruma sahası oldu. Proje çalışmaları sadece klon parkının tesisi ile bırakılmadı. Klonal tanımlamalarını sağlamak üzere klonların parmak izlerinin çıkarılmasını sağlayacak Ar-Ge çalışması ile desteklenmesi sağlandı. Bu şekliyle proje toplumun her kesiminin birlikte çalışmasıyla elde edilecek başarılara örnektir” dedi.
Sakızın geleceği, geleceğin büyüklerine emanet
Mondelēz Türkiye Genel Müdürü Can Buharalı da, TEMA Vakfının sadece doğaya değil, geleneksel, kültürel ve yerel değerlere de gönülden bir sevgi ve azimle dokunan projesine büyük bir heyecan ve gururla ortaklık ettiklerini söyledi. Projenin belirlenen biyolojik ve toplumsal odaklı hedeflere başarıyla ulaştığını dile getiren Buharalı, “Sakız ağacını koruma sorumluluğunu paylaşırken, bir yandan insan ve sakız arasındaki unutulmaya yüz tutmuş bağı sağlamlaştıracak iletişim çalışmalarına, sevgi aşısına ağırlık verdik. Sakız ağaçları konusunda bilinirliliği artırıp, katılımı ve sahiplenmeyi güçlendirmek; hedeflere ulaşılması sonrasında da, projeyi gerçek sahiplerine devretmek hedefiyle hareket ettik. Bu değeri, konuya sahip çıkan Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’ne güvenle, Ege üreticisine ve halkına gururla, gelecek nesillere büyük bir umutla devretmekten onur ve mutluluk duyuyoruz” dedi.
Etkinliğe katılan ilköğretim öğrencileri sakızın geleceğine yönelik hayallerini yazdıkları kağıtlar, bir zaman kapsülü içerisinde, 25 yıl sonra ziyaret edilmek üzere klon parkında özel bir noktaya gömüldü. Etkinlik projeye özel olarak hazırlanan kitabın, Mondelēz Türkiye Genel Müdürü Can Buharalı tarafından katılımcılara armağan edilmesi ile son buldu.
