Akdeniz diyeti, gebelik ve çocuk nörogelişimi

Yapılan araştırma, Akdeniz diyetinin bir parçası olarak hamilelik sırasında ceviz gibi gıdaların tüketilmesinin, iki yaşında çocukların nörogelişimsel sonuçlarına önemli ölçüde katkıda bulunduğunu ortaya koyuyor.

Hamilelik sırasında iyi beslenme hem anne hem de çocuk ve özellikle çocuğun beyin gelişimi ve sağlıklı doğum ağırlığı için çok büyük önem taşır. Temel besin maddelerinin eksikliği çocuklarda düşük doğum ağırlığı ve gelişimsel gecikme riskini artırmaktadır.

Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’nın verilerine göre, doğum ağırlığı ölçülen çocukların % 10’unda düşük doğum ağırlığı görülmektedir. Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında düşük doğum ağırlıklı bebek oranının en yüksek olduğu bölge Doğu Anadolu bölgesidir.¹

JAMA Network Open’da yayınlanan ve California Ceviz Komisyonu tarafından desteklenen bir çalışmada, araştırmacılar hamilelik sırasında Akdeniz Diyetini uygulamakla birlikte ceviz ve zeytinyağı tüketen annelerin, hamilelik sırasında bu diyeti uygulamayan annelere kıyasla iki yaşındaki çocuklarının nörogelişimsel sonuçlarını iyileştirdiğini bulguladılar.²

İspanya’da yürütülen araştırmada, gebelik yaşına göre doğum ağırlığı düşük bebek doğurma riski yüksek olan 1.221 gebe kadın (19 ila 23 haftalık) rastgele üç gruba ayrılmıştır:

• Her ay 450gram ceviz ve iki litre serbest sızma zeytinyağı içeren bir Akdeniz diyeti grubu
• farkındalık temelli stres azaltma grubu
• Normal bakıma devam eden grup

Doğmuş ve araştırmaya uygun 626 çocuk arasında iki yaşındaki nörogelişim skorları, normal bakım grubundaki çocuklara kıyasla ceviz ve zeytinyağı alan Akdeniz diyeti grubunda bilişsel ve sosyal-duygusal alanlarda önemli ölçüde daha yüksek çıktı.

Hamilelikte ceviz tüketimi faydalı

Dr. Diyetisyen ve Psikolog Pırıl Şenol konu ile ilgili söyledi; “Hamilelikte ceviz tüketimi, özellikle anne sağlığı ve fetal gelişim için gerekli olan omega-3 yağ asitleri, protein, vitamin ve mineralleri içeren zengin besin profili nedeniyle potansiyel olarak faydalı görülmüştür.

Alfa-linolenik asit (ALA) gibi omega-3 yağ asitleri, fetüsün nörolojik ve görsel gelişiminde temel bir rol oynadıkları için son derece önemlidir. Ayrıca ceviz, bitki bazlı protein ve çeşitli mikro besin kaynakları sunarak gebelik sırasında genel beslenme yeterliliğine de katkıda bulunur.

Gebelikte ceviz tüketiminin düşük kiloda bebek doğumlarını önlemesiyle ilişkilendiren doğrudan kanıtlar sınırlı olsa da, ceviz de dahil olmak üzere kuruyemişlerin anne sağlığını desteklemedeki faydaları kabul edilmektedir. Annenin yeterli beslenmesi, ideal fetal büyüme ve gelişmenin sağlanmasında çok önemlidir ve potansiyel olarak doğum ağırlığı sonuçlarını etkiler. Bu nedenle, cevizin hamilelik sırasında dengeli bir diyete entegre edilmesi oldukça faydalı olabilir, ancak anneler bireysel diyet ihtiyaçları ve sağlık koşulları göz önünde bulundurularak sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından yönlendirilmelidir. ^3-4 

Ceviz günlük lif alımına katkıda bulunur

Yapılan bu çalışma (PREDIMED çalışması), başta ceviz olmak üzere ağaç yemişlerini içeren bir Akdeniz diyetinin bilişsel işlev, kan basıncı, toplam kolesterol ve açlık kan şekeri gibi sağlık sonuçları üzerindeki rolünü araştıran 300’den fazla yayına katkıda bulunmaktadır.

Tüm yaşam dönemlerindeki insanlar için ceviz bir dizi önemli besin ve fitokimyasalları ve ons başına 4 gram (12-14 yarım) ile önemli miktarda bitkisel protein sağlar. Günlük lif alımına katkıda bulunur (4 gram) ve iyi bir magnezyum kaynağıdır (45 miligram).⁵ Ceviz herkesin günlük beslenme düzeninde önemli bir rol oynayabilir. Araştırmaların kalp sağlığı, beyin sağlığı ve sağlıklı yaşlanmada rol oynayabileceğini gösterdiği bitki bazlı omega-3 alfa-linolenik asit (2,5 g/oz) için mükemmel bir kaynak sağlayan tek ağaç yemişidir.^6-10

Çalışmadaki uygulamalar bazı hamile bireyler için uygulanabilir olmayabilir. Bu sonuçların daha sonraki klinik çalışmalarda yinelenmesi gerekmektedir.

Bu çalışmayı uygulamaya koymak için birkaç öneri:

• Meyveler, sebzeler, tam tahıllar, baklagiller, kuruyemişler ve tohumlar gibi bitki bazlı gıdaları öğün planlamanın merkezine konabilir.
• Salatalara renk katmak için çeşitli protein kaynaklarının yanı sıra renkli ürünler, aroma için taze otlar, meyveler, kızarmış ceviz gibi iyi yağlar ve üstüne zeytinyağı eklenebilir.
• California cevizi kaplı kıtır somon fileto ve etli ve cevizli güveç tarifleri gibi yemekler cevizle zenginleştirilebilir.

Kaynaklar:

1. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/226292

2. Crovetto F, Nakaki A, Arranz A, et al. Effect of a Mediterranean Diet or mindfulness-based stress reduction during pregnancy on child neurodevelopment: A prespecified analysis of the IMPACT BCN randomized clinical trial. JAMA Netw Open. 2023;6(8):e2330255.

3. Tahaei  H, Gignac  F, Pinar  A,  et al.  Omega-3 fatty acid intake during pregnancy and child neuropsychological development: a multi-centre population-based birth cohort study in Spain. Nutrients. 2022;14(3):518. doi:3390/nu14030518

4. Ogundipe  E, Tusor  N, Wang  Y, Johnson  MR, Edwards  AD, Crawford  MA.  Randomized controlled trial of brain specific fatty acid supplementation in pregnant women increases brain volumes on MRI scans of their newborn infants. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2018;138:6-13. doi:1016/j.plefa.2018.09.001

5. S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service. FoodData Central, 2019. fdc.nal.usda.gov.

6. Fleming JA, Kris-Etherton PM. The evidence for α-linolenic acid and cardiovascular disease benefits: comparisons with eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid. Adv Nutr. 2014;5(6):863S-76S. doi.org/10.3945/an.114.005850.

7. Sala-Vila A, Fleming J, Kris-Etherton P, Ros E. Impact of alpha-linolenic acid, the vegetable omega-3 fatty acid, on cardiovascular disease and cognition [published ahead of print February 16, 2022]. Advances in Nutrition. doi.org/10.1093/advances/nmac016.

8. Naghshi S, Aune D, Beyene J, et al. Dietary intake and biomarkers of alpha linolenic acid and risk of all cause, cardiovascular, and cancer mortality: Systematic review and dose-response meta-analysis of cohort studies. BMJ. 2021;375:n2213. doi:10.1136/bmj.n2213.

9. Barceló-Coblijn G, Murphy EJ. Alpha-linolenic acid and its conversion to longer chain n3 fatty acids: Benefits for human health and a role in maintaining tissue n-3 fatty acid levels. Prog Lipid Res. 2009;48(6):355-74. doi.org/10.1016/j.plipres.2009.07.002.

10. Sala-Vila A, Guasch-Ferré M, Hu FB, et al. Dietary α-linolenic acid, marine ω-3 fatty acids, and mortality in a population with high fish consumption: Findings from the PREvención con DIeta MEDiterránea (PREDIMED) study. J Am Heart Assoc. 2016;5(1):e002543. doi.org/10.1161/JAHA.