Alkolsüz içecekler ihracatı içinde meşrubat sanayi ürünleri, önemli bir yer tutuyor. 2001 yılında 5,4 milyon dolar düzeyinde bulunan ihracat, 2009 yılına kadar sürekli artış gösterdi.
Türkiye, içme suyu ve maden suları açısından zengin kaynaklara sahip bir ülke. Ticari olarak içme suyu sektörü, ambalajı geri dönüşümlü ve geri dönüşümsüz sular ve maden sularını kapsıyor. Alp-Himalaya organik kuşağında bulunduğundan, Türkiye maden suları açısından da büyük bir potansiyele sahip. Türkiye’deki maden sularının mineral konsantrasyonları oldukça yüksek bulunuyor.
Yabancı ortaklı firmaların da faaliyette bulunduğu gazlı meşrubat sektöründe modern teknoloji kullanılarak üretim gerçekleştiriliyor ve en çok kolalı içecekler üretiliyor. Bu ürünü meyveli içecekler ve aromalı içecekler izliyor.
Türkiye’nin dış ticareti
İhracat
Alkolsüz içecekler ihracatı içinde meşrubat sanayi ürünleri ihracatı önemli bir yer tutuyor. 2001’de 5,4 milyon dolar düzeyinde bulunan ihracat 2009 yılına kadar sürekli artış gösterdi. 2009 yılında % 15 oranında azalan meşrubat ihracatı, 2010’da % 23,3, 2011 yılında ise % 34,9, 2012 yılında % 10,7 oranında artarak 108 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke olan Irak’a 2012 yılında 16,1 milyon dolarlık meşrubat ihraç edildi. Bu ülkeyi 14,2 milyon dolarla KKTC ve 7,9 milyon dolarla Almanya izledi.
2012 yılında bir önceki yıla göre % 13,2 oranında artarak 37,4 milyon dolar olarak gerçekleşen memba suyu ve soda ihracatının 8,4 milyon doları, diğer bir ifade ile yaklaşık % 22,5’i Almanya’ya gerçekleştirildi. Almanya’yı 7,0 milyon dolarla İngiltere, 3,4 milyon dolarla BAE ve 1,9 milyon dolarla KKTC izledi.
Türkiye’nin meyve suyu ihracatında en önemli yeri teşkil eden ürün elma suyu. Toplam elma suyu ihracatı, 2012 yılında yaklaşık 80 milyon dolar olarak gerçekleşti ve böylece toplam meyve suyu ihracatına oranı % 37 oldu.
Bahse konu sektörde Türkiye’nin ihracat kompozisyonuna ülke bağlamında bakıldığında, Avrupa Birliği ülkelerinin ağırlıklı olduğu söylenebilir. Nitekim Türkiye’nin meyve suyu ihracatında ilk sırada 40 milyon dolarla Hollanda geliyor. Söz konusu ülkeye yönelik ihracat değer bazında % 14 oranında bir artış kaydetti. Diğer taraftan, Polonya ve Litvanya’ya gerçekleştirilen değer bazında ihracatta rekor artışlar, sırasıyla % 104 ve % 268, kaydedildi.
İthalat
2012 yılında meşrubat ithalatı 2011 yılına göre % 3,7 artarak 47 milyon dolar oldu. En fazla ithalat 22,3 milyon dolarla Avusturya’dan gerçekleşti. Bu ülkeyi 9,8 milyon dolarla Romanya ve 3,3 milyon dolarla İsviçre izledi.
Ülkemizdeki yabancı turistlerin tüketimine yönelik olarak içme suyu ve maden suyu ithalatının da gerçekleştirildiği görülüyor. 2012 yılı ithalatı önceki yıla göre % 11,7 artarak 1.9 milyon dolar olarak gerçekleşti. İthalatın % 48,6’sını İtalya’dan yapılan ithalat oluşturdu.
Türkiye’nin meyve suyu ithalatı 2012 yılında ihracata paralel olarak artış göstererek 24 milyon dolara ulaştı.
Söz konusu ithalat artışında temel belirleyici unsuru, dondurulmuş portakal suyu ve üzüm suyu ithalatında yaşanan artışlar oluşturdu.
Türkiye’ye 2012 yılında toplam 28 ülkeden meyve suyu ithalatı gerçekleştirildi. İthalatın önde gelen ülkelerin başında Brezilya, İsrail, KKTC ve Hollanda geliyor. 2012 yılında, Güney Afrika’dan gerçekleşen ithalat değer bazında % 4325 gibi rekor bir oranda artış kaydedildi.
İthalatta ilk sırada yer alan Brezilya’dan ağırlıkla dondurulmuş portakal suyu, İsrail’den ağırlıkla da diğer turunçgil suları ve dondurulmuş portakal suyu ithal edildi. Yüksek ithalat artış oranları ile dikkat çeken Güney Afrika’dan ise dondurulmamış portakal suyu ithalatı gerçekleştirildi.
Dünya ticareti
İhracat
Dünya meyve suyu ihracatında 2010 yılı itibarıyla portakal suları (% 38,6), en fazla paya sahip. Elma suyu (% 16), diğer meyve/sebze suları (% 18,9) ve karışık meyve ve sebze suları (% 16) dünya ticaretinde öne çıkan meyve suyu çeşitleri arasında bulunuyor.
Brezilya, Hollanda, ABD, Belçika, Çin ve Almanya dünyadaki önemli ihracatçılar. Bu ülkeler, değer olarak dünya meyve suyu ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştiriyor. Brezilya tek başına dünya ihracatı içinde % 15,4’lük paya sahip. Brezilya’nın ihraç ürünleri arasında başta dondurulmuş portakal suyu olmak üzere diğer portakal suları, diğer meyve/sebze suları ve elma suyu geliyor.
İthalat
2011 yılında değer olarak % 18,5 oranında artış gösteren meşrubat ve benzeri alkolsüz içecekler ihracatı, 2012 yılında % 4,7 oranında azalma gösterdi. 2012 yılının önemli ihracatçı ülkeleri 2,57 milyar dolar ile Avusturya ve 1,65 milyar dolar ile İsviçre başı çekiyor.
Önemli ithalatçı ülkeler ise 2,16 milyar dolar ile ABD ve 957 milyon dolar ile İngiltere.
Dünya içme suyu ihracatında ise 2012 yılında ilk sırada 790 milyon dolarla Fransa yer alıyor. Bu ülkeyi 489 milyon dolarla Çin ve 453 milyon dolarla İtalya izliyor. En önemli ithalatçı ülke ise 479 milyon dolarlık içme suyu ithalatı gerçekleştiren Hong Kong’dur. Bu ülkeyi 456 milyon dolarla ABD ve 277 milyon dolarla Japonya izledi.
ABD, Almanya ve Hollanda dünya ihracatında olduğu kadar ithalatında da önemli bir yere sahip. Bu ülkelerin ithalatı daha çok konsantre meyve suları üzerine yoğunlaşmış durumda. ABD ve Almanya dünya ithalatında sırasıyla % 12,5 ve % 11,4’lük payları ve Hollanda % 9,3’lük payı ile en büyük ithalatçı konumunda bulunuyor.
Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü, Tarım Ürünleri Daire Başkanlığı