2011/2012 sezonu Türkiye yağlık ayçiçeği ekim alanlarındaki artışa rağmen, özellikle Trakya’da yaşanan hava şartlarına bağlı olarak bu bölgede üretimin büyük oranda düşmesi beklentisi nedeniyle, Türkiye üretiminin 2011/2012 sezonunda 1,1 milyon ton civarında gerçekleşeceği öngörülüyor.
Berrin TAŞKAYA TOP-İlkay UÇUM (Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü-TEPGE)
Dünyada durum (2009/2010)
Ayçiçeği tohumu: Ayçiçeği yağ, küspe ve biyodizel amaçlı kullanımı ile önemli yağlı tohumlardan birisidir. Dünyada üretilen ayçiçeği tohumunun yaklaşık % 90’ı yağ için işlenmekte geri kalan kısmı ise çerezlik olarak tüketilmektedir.
Dünyada 2009/2010 sezonunda toplam 442,69 milyon ton yağlı tohum üretimi gerçekleştirilmiş ve bu üretimin % 6,9’unu ayçiçeği tohumu üretimi oluşturmuştur. Dünya ayçiçeği üretiminin yaklaşık % 40-50’si Rusya ve Ukrayna tarafından, % 20’si ise AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. AB ülkeleri içinde Fransa, Romanya, Portekiz ve İspanya önemli ayçiçeği üreticisi ülkelerdir. 2009/2010 sezonunda dünyada 22 milyon ha alanda ayçiçeği tohumu üretimi yapılmıştır. 2008/2009 sezonunda ayçiçeği tohumuna olan talebin düşmesi nedeniyle ihraç fiyatlarının bir önceki sezona göre % 51 oranında düşmesi ve en büyük üretici olan Ukrayna’da ayçiçeğinde rotasyona gidilmesi nedeniyle, dünya ayçiçeği üretimi 2009/2010 sezonunda % 8,6 azalarak 30,4 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu sezonda üretimin % 21,1’i Rusya, % 20,9’u Ukrayna ve % 22,8’i AB ülkeleri, % 7,6’sı Arjantin tarafından gerçekleştirilmiştir (Tablo 28). Dünyada ayçiçeği tohum ihracatı oldukça düşük düzeydedir. Nitekim 2009/2010 sezonunda üretilen ayçiçeğinin % 4,6’sı ihracat edilmiştir. İhracatın büyük kısmı kırma işleminden sonra yağ ihracatı olarak gerçekleştirilmektedir. 2009/2010 sezonunda dünyada toplam 1,60 milyon ton ayçiçeği tohumu ihraç edilmiş olup ihracatın % 23’ü Ukrayna ve % 35’i AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. 2009/2010 sezonunda dünyada gerçekleştirilen 1,5 milyon ton ayçiçeği tohumu ithalatının % 50’si Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir.
Ayçiçek yağı: Dünyada 2009/2010 sezonunda toplam 140,2 milyon ton bitkisel yağ üretimi gerçekleştirilmiş ve bu üretimin % 8,6’sını ayçiçek yağı üretimi oluşturmuştur. Dünyada üretilen ayçiçeği tohumunun yaklaşık % 90’ı yağ için işlenmektedir ve ortalama yağ verimi % 43’tür. Geriye kalan küspesi ise hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Dünya ayçiçek yağı üretiminin yaklaşık % 72’si Rusya, Ukrayna, Arjantin ve AB ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
2009/2010 sezonunda bir önceki sezona göre üretimin % 8,6 azalması nedeniyle ayçiçek yağı üretimi % 2,5 oranında azalarak 11,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu sezonda üretimin % 21,4’ü Rusya, % 22,1’i Ukrayna, % 22,1’i AB ülkeleri ve % 9,8’i Arjantin tarafından gerçekleştirilmiştir.
2009/2010 sezonunda dünyada ayçiçeği yağı ihracatı toplam bitkisel yağ ihracatının % 7,9’unu, ithalatın % 6,9’unu ve yağ tüketiminin ise % 8,2’sini ayçiçek yağı oluşturmaktadır. İhracatın büyük kısmı kırma işleminden sonra ham yağ ihracatı olarak gerçekleştirilmektedir. 2009/2010 sezonunda dünyada toplam 4,56 milyon ton ayçiçek yağı ihraç edilmiş olup ihracatın % 58,1’i Ukrayna tarafından gerçekleştirilmiştir. Aynı sezonda toplam 3,84 milyon ton ayçiçek yağı ithalatı gerçekleşmiştir ve artan biyodizel talebi nedeniyle % 24,4’lük payla AB ithalatta ilk sırada yer almaktadır.
Aynı sezonda toplam ayçiçeği yağı tüketimi ise 11,25 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Tüketimin % 40’ı AB, % 17,9’u Rusya tarafından gerçekleşmiştir. Rusya, ayçiçeği tohumu ve yağı üretiminde Ukrayna ile ilk sırada yer alırken, yurtiçi tüketimin Ukrayna’dan fazla olması nedeniyle ihracattaki payı % 11,1’dir.
2009/2010 sezonunda üretimin düşmesine karşılık talebin artması nedeniyle stok kullanımı artmış ve ayçiçek yağı bitiş stokları bir önceki sezona oranla % 15,2 azalarak 1,45 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
Ayçiçek yağı fiyatlarını yerel ve uluslararası piyasalardaki arz ve talep durumu belirlemektedir. 2009/2010 sezonunda ayçiçek yağı CIF fiyatları talebin yeniden artması nedeniyle bir önceki sezona oranla % 27,2 artarak 956 $/ton olarak gerçekleşmiştir.
Dünyada tahmin (2010/2011)
Ayçiçeği tohumu: 2010/2011 sezonunda fiyatlarda yapılan düzenleme ve talepte meydana gelen artış nedeniyle dünya ayçiçeği ekim alanlarının bir önceki sezona göre % 1,12 oranında artarak 22,34 ha’a, üretimin ise % 3,5 oranında artarak 31,44 milyon tona ulaştığı tahmin edilmektedir. Ancak Rusya’da yaşanan kuraklık nedeniyle Rusya’nın ayçiçeği üretiminde % 16,7’lik azalma olduğu tahmin edilmektedir. Dünya piyasalarında CIF fiyatlarının da bir önceki sezona göre % 46,2 artış gösterdiği tahmin edilmektedir.
2010/2011 sezonunda dünya ayçiçeği ihracatının % 8,9 oranında arttığı ve toplam ihracatın % 63,7’sinin Ukrayna tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Ancak Rusya’nın son 5 yılda kırma kapasitesinin gelişmesiyle birlikte Rusya’nın ihracatının bu sezonda da azaldığı tahmin edilmektedir. Diğer yandan; 2009/2010 sezonunda 269 bin ton olarak gerçekleşen AB tohum ithalatının artan biyodizel talebine bağlı olarak 2010/2011 sezonunda % 40,9 artarak 379 bin olduğu tahmin edilmektedir. Dünya ayçiçeği tüketiminin ise % 5 oranında arttığı tahmin edilmektedir.
Ayçiçek yağı: 2010/2011 sezonunda ayçiçeği tohum üretiminin, dolayısıyla kırma miktarının artmasıyla birlikte ayçiçek yağı üretiminin de arttığı ve 11,8 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Ancak, Rusya’da yaşanan kuraklığa bağlı olarak ayçiçeği üretiminin azalması nedeniyle yağ üretiminin de % 16,9 oranında azaldığı tahmin edilmektedir.
2009/2010 sezonunda 17,3 milyon ton olarak gerçekleşen dünya toplam ayçiçeği yağı arzının 2010/2011 sezonunda, üretimdeki artışa rağmen başlangıç stoklarındaki düşüşe bağlı olarak 17,12 milyon tona düştüğü tahmin edilmektedir.
2010/2011 sezonunda dünya ayçiçeği ihracatının % 8,9 oranında arttığı ve toplam ihracatın % 63,7’sinin Ukrayna tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir. Diğer yandan; 2009/2010 sezonunda 269 bin ton olarak gerçekleşen AB tohum ithalatının artan biyodizel talebine bağlı olarak 2010/2011 sezonunda % 40,9 artarak 379 bin olduğu tahmin edilmektedir. Dünya piyasalarında CIF fiyatlarının da bir önceki sezona göre % 46,2 artış gösterdiği tahmin edilmektedir.
Dünyada öngörü (2011/2012)
Ayçiçeği tohumu: 2011/2012 sezonunda dünya ayçiçeği ekim alanlarının bir önceki sezona göre % 1,2 artarak 25,06 milyon ha, üretimin ise %18,4 oranında artarak 37,21 milyon tona ulaşacağı öngörülmektedir. AB’de ayçiçeği üretiminin 2011/2012 sezonunda bir önceki sezona göre % 17 artarak 8,1milyon ton olacağı öngörülmektedir. Diğer yandan; AB tohum ithalatının artan biyodizel talebine bağlı olarak 2011/2012 sezonunda da artmaya devam ederek 650 bin tona ulaşacağı öngörülmektedir.
AB’de ayçiçeği üretiminin 2011/2012 sezonunda bir önceki sezona göre % 17 artarak 8,1milyon ton olacağı öngörülmektedir. Diğer yandan; AB tohum ithalatının artan biyodizel talebine bağlı olarak 2011/2012 sezonunda da artmaya devam ederek 650 bin tona ulaşacağı öngörülmektedir.
Ayçiçek yağı: Dünyada ayçiçek yağı arzının 2011/2012 sezonunda bir önceki sezona göre % 14,3 artarak 19,86 milyon ton olacağı, ayçiçek yağı kullanımındaki artışın ise % 14,9 oranla arzdaki artıştan fazla olacağı öngörülmektedir. Dünya ayçiçek yağı tüketiminin 2011/2012 sezonunda % 16,9’luk artışla 12,4 milyon ton olacağı öngörülmektedir.
Ayçiçek yağı üretiminin 2011/2012 sezonunda % 8,4 artarak 13,17 milyon tona ulaşacağı öngörülmektedir. Üretim artışının iyi hava koşulları ve bol yağışlar nedeniyle % 44,8’lik oranla en fazla Rusya’da olması beklenmektedir. Arjantin’de ise 2010/2011 sezonunda 1,44 milyon ton olarak tahmin edilen ayçiçek yağı üretiminin yaşanan kuraklık nedeniyle 2011/2012 sezonunda % 9,7 azalarak 1,3 milyon tona gerileyeceği öngörülmektedir.
Rusya ve Ukrayna’da üretimde yaşanan artışa paralel olarak ihracat miktarlarının da artması beklenmektedir. Nitekim 2009/2010 sezonunda 2,65 milyon ton ayçiçeği yağı ihracatı gerçekleştiren Ukrayna’nın 2011/2012 sezonunda 2,90 milyon ton ihracat gerçekleştireceği, 2009/2010 sezonunda 108 bin ton ihracatı bulunan Rusya’nın ise 2011/2012 sezonunda ihracatının 4,5 kat artacağı ve 1 milyon ton ihracat gerçekleştireceği öngörülmektedir. AB’de ise ayçiçeği yağı ithalatının bir önceki sezona göre 2 kat artarak 1,5 milyon tona ulaşacağı öngörülmektedir. Ayçiçek yağı CIF fiyatlarının ise 2011/2012 sezonunda % 10,4 azalacağı öngörülmektedir.
Türkiye’de durum (2009/2010)
Ayçiçeği tohumu: Yağlık ayçiçeği, Türkiye’de en fazla üretilen yağlı tohum olması, bitkisel yağ tüketiminde % 70 civarındaki payı ve yüksek yağ içeriği (% 40) nedeniyle Türkiye’nin en önemli yağlı tohum bitkisidir ve bitkisel yağ açığını azaltabilmek için, öncelikli olarak üretiminin artırılması gereken yağlı tohumlu bitkidir.
1980’li yıllarda başlatılan ikinci ürün projesi kapsamında, Türkiye’deki ayçiçeği üretimi artmış, ancak 1989 yılı sonrasında % 30’luk düşüş gerçekleşmiştir. Nitekim iklim ve toprak özellikleri dikkate alındığında, yağlı tohumlu bitkilerin üretimi bakımından Türkiye’de büyük bir potansiyel mevcut olmasına rağmen yeterli üretim artışı sağlanamamıştır. Ülkemizde ayçiçeği üretiminin yeterli olmamasının nedenleri;
-Üretim maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle dış pazar fiyatlarıyla rekabet edememesi,
– Birim alandaki getirisinin düşük olması nedeniyle, yetiştirildikleri bölgelerdeki alternatif ürünlerle rekabet edememesi (Ayçiçeği/Buğday paritesinin buğday lehine bozulması)
-Dünya ham yağ fiyatlarının Türkiye’ye göre daha düşük olmasıdır.
Türkiye’de 2009 yılı itibariyle 1,8 milyon olan toplam yağlı tohum üretiminin % 53’ünü yağlık ayçiçeği oluşturmaktadır. Türkiye’de 2009/2010 sezonunda 515 bin ha’lık alanda yağlık ayçiçeği ekimi yapılmış ve 960 bin ton üretim gerçekleşmiştir. Türkiye’de ayçiçeği, Trakya Bölgesi’nde ağırlıklı olarak yetiştirilmektedir. 2009 yılı itibariyle Türkiye yağlık ayçiçeği üretiminin % 57’8 i bu bölgede gerçekleştirilmiştir. Ancak, bölgede yaşanan kuraklık nedeniyle bir önceki yıla göre üretim % 1,4 azalarak 550 bin ton olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’de ayçiçeği üretimi genelde kuru koşullarda yapıldığı için, birim alandan elde edilen verim oldukça düşüktür. Bu nedenle, özellikle Trakya Bölgesi başta olmak üzere, ayçiçeği ile buğdayın dengeli bir şekilde münavebeye sokulması halinde verim ve dolayısıyla üretim artışı sağlanabilecektir. Ayrıca GAP Bölgesi’nde ayçiçeği için büyük bir potansiyel mevcuttur ve sulu koşullarda birinci ve ikinci ürün olarak başarıyla yetişebilmektedir. Dolayısıyla ekim zamanını düzenlemek suretiyle (Mayıs ayının ilk haftasında) önemli verim artışları elde edilebilmektedir.
2009/2010 sezonunda Türkiye’nin yağlık ayçiçeği tohumu ithalatı bir önceki sezona göre % 66,6 artarak 720 bin tona yükselmiştir ve toplam 377,9 milyon dolar döviz ödenmiştir. Bu durum artan yağ talebi ile birlikte Türkiye’nin yağlı tohum ve yağ açığının gittikçe büyüdüğünün göstergesidir.
Nitekim artan petrol fiyatları ve cari açık nedeniyle Enerji Piyasası Kurulu tarafından düzenlenen ve 27.09.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren karar gereğince, Türkiye’de üretilen motorine;
– 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle en az % 1,
– 1 Ocak 2015 tarihi itibariyle en az % 2,
– 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle en az % 3
oranında yurtiçinde üretilen tarım ürünlerinden elde edilen biyodizel karıştırma zorunluluğu getirilmesi ile birlikte bitkisel yağ talebini karşılamaya yönelik olarak ithalatın ilerleyen yıllarda da artması beklenmektedir. Ancak bu düzenleme ile, yerli tarım ürünlerinden biyoyakıt üretiminin teşvik edilmesiyle yurtiçi tohum üretiminin artması da söz konusu olabilecektir.
Türkiye’nin yağlık ayçiçeği tohumu ithal ettiği başlıca ülkeler, Bulgaristan, Ukrayna, Moldova ve Romanya’dır. Nitekim 2009 yılı itibariyle Türkiye yağlık ayçiçeği tohumu ithalatının % 98’ini bu ülkelerden gerçekleştirmiştir. Dünyada ikinci büyük ayçiçeği üreticisi olan Rusya’da 2006 yılından itibaren kırma kapasitesinin gelişmesi nedeniyle, Türkiye’nin Rusya’dan tohum ithalatı 2006’dan itibaren önemli düzeyde gerilemiştir. Diğer yandan Türkiye’nin ayçiçeği tohumu ihracatı ise yok denecek kadar azdır.
Ayçiçek yağı: Türkiye’de yağ üretiminin büyük bir kısmını bitkisel yağlar oluşturmaktadır (% 88,4). 1980’li yıllarda tarımsal sanayi sektöründe görülen gelişmelere paralel olarak, gerek teknoloji, gerekse üretim miktarı açısından bitkisel yağ sanayinde de önemli gelişmeler yaşanmıştır. 2009/2010 sezonunda, Türkiye’de yerli tohumların işlenmesiyle toplam 506 bin ton ham yağ üretilmiştir ve üretilen ham yağın % 63,2’sini ayçiçeği yağı oluşturmaktadır.
Türkiye’de üretilen yağlık ayçiçeği tohumunun ham yağ içeriği % 39 civarındadır. Bu bağlamda 2009/2010 sezonunda üretilen 960 bin tonluk yağlık ayçiçeğinden 375 bin ton ham yağ üretimi gerçekleşmiştir.
Türkiye’de gerek hızlı nüfus artışı ve gerekse kişi başına artan tüketim sonucu bitkisel yağ tüketiminde sürekli bir artış gözlenmektedir. Tüketimi karşılayacak yeterli üretimin olmaması nedeniyle, bitkisel yağ üretiminde giderek artan önemli miktardaki açık ithalat yoluyla karşılanmaktadır. İthalat daha çok ham yağ ve yağlı tohum olarak yapılmaktadır ve ithalatın çoğunlukla ham yağ şeklinde yapılması katma değer kaybına neden olmakta ve sanayinin kırma kapasitesinin atıl kalmasına neden olmaktadır. Özellikle 2005, 2006 yıllarında Rusya ve Ukrayna gibi ülkelerde yabancı ortaklı yağ işleme tesislerinin kurulması ile tohumdan çok ham yağ ithalatı yapılmak zorunda kalınması da bu kayıpları artırmaktadır.
Türkiye ham ayçiçek yağı ihtiyacının ortalama % 65’i yağlı tohum veya ham yağ ithalatı ile karşılanmaktadır ve bu oran 2009/2010 sezonu itibariyle % 56,5 olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’nin ham ayçiçek yağı ithal ettiği başlıca ülkeler, Ukrayna, Rusya, Arjantin ve Moldova’dır.
2009 yılı itibariyle Türkiye ham ayçiçek yağı ithalatının % 55,1’ini Ukrayna, % 38,5’ini Rusya’dan olmak üzere toplam % 93,6’sını bu iki ülkeden gerçekleştirmiştir. Rusya ham yağ ithal edilen en büyük ülkelerden biri olmasına karşın, 2006 yılından itibaren kırma kapasitesinin artması nedeniyle Türkiye’nin tohum ithalatında büyük pay almamaktadır.
Türkiye ayçiçeği ihracatının büyük bölümünü rafine ayçiçeği yağı olarak gerçekleştirmektedir. Tohum ve ham yağ ihracatı ise oldukça düşük düzeylerdedir. 2009/2010 sezonunda rafine ayçiçeği yağı ihracatı bir önceki sezona göre % 64,7 azalarak 122 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye, rafine ayçiçeği yağı ihracatından en büyük payı Irak ve Suriye almaktadır. Nitekim 2009 yılı itibariyle rafine ayçiçeği yağı ihracatının % 58,9’u Irak ve % 14,4’ü Suriye olmak üzere toplam % 73,3’ü bu iki ülkeye gerçekleştirilmiştir.
Türkiye’nin ham ayçiçek yağı ithal ettiği başlıca ülkeler, Ukrayna, Rusya, Arjantin ve Moldova’dır.
2009 yılı itibariyle Türkiye ham ayçiçek yağı ithalatının % 55,1’ini Ukrayna, % 38,5’ini Rusya’dan olmak üzere toplam % 93,6’sını bu iki ülkeden gerçekleştirmiştir. Rusya ham yağ ithal edilen en büyük ülkelerden biri olmasına karşın, 2006 yılından itibaren kırma kapasitesinin artması nedeniyle Türkiye’nin tohum ithalatında büyük pay almamaktadır.
2009/2010 sezonunda tohum ithalatının artmasına karşın Türkiye’nin ham yağ ithalatı bir önceki sezona oranla % 57,3 azalarak 184 bin ton olarak gerçekleşmiştir ve bu sezonda ham yağ ithalatına toplam 218,5 milyon dolar döviz ödenmiştir.
Türkiye ayçiçeği ihracatının büyük bölümünü rafine ayçiçeği yağı olarak gerçekleştirmektedir. Tohum ve ham yağ ihracatı ise oldukça düşük düzeylerdedir. 2009/2010 sezonunda rafine ayçiçeği yağı ihracatı bir önceki sezona göre % 64,7 azalarak 122 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye, rafine ayçiçeği yağı ihracatından en büyük payı Irak ve Suriye almaktadır. Nitekim 2009 yılı itibariyle rafine ayçiçeği yağı ihracatının % 58,9’u Irak ve % 14,4’ü Suriye olmak üzere toplam % 73,3’ü bu iki ülkeye gerçekleştirilmiştir.
Fiyatlar: Dünyada biyoyakıt üretiminin artması ile yağlı tohum ve ham yağ fiyatları arz-talep dengesi yanında petrol fiyatları ile doğrudan ilgili hale gelmiştir.
Petrol fiyatlarının rekor seviyelere ulaştığı 2008 yılında yağlı tohum fiyatları da tarihin zirvesini yapmıştır. Biyodizel talebi de petrol fiyatlarına bağlı olup petrol fiyatı artınca biyodizele de talep artmaktadır.
Fiyatlara;
-Rekolte,
-İklim şartları,
-Tüketim,
-Petrol fiyatları,
-Parite,
-Spekülatörlerin yatırım eğilimleri,
-Ekonomik veriler
-Devlet uygulamaları
etki etmektedir.
Türkiye’nin net ayçiçeği ithalatçısı olması nedeniyle, Türkiye ayçiçeği fiyatları, dünya fiyatları ve petrol fiyatlarından direkt olarak etkilenmektedir. 2009/2010 sezonunda çiftçi eline geçen yağlık ayçiçeği tohumu fiyatları bir önceki sezona göre % 3,9 azalarak ortalama 0,75 TL/kg olarak gerçekleşmiştir (Ek Tablo 28). Aynı sezonda ayçiçeği yağı tüketici fiyatları ise önceki sezona göre % 12 azalarak 4,333 TL/kg olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye’de tahmin (2010/2011)
Ayçiçeği tohumu: 2011/2012 sezonu ayçiçeği ekimlerinin ülke genelinde yağışlar nedeniyle gecikmesine bağlı olarak, 2010/2011 sezonu ürün hasatında da gecikmeler olmuştur. Adana’da Haziran 2011 sonu gibi başlaması gereken hasat gecikmiş ve Ağustos sonunda tamamlanmıştır. En büyük üretim bölgesi olan Trakya’da geçici bölgelerde hasat Ekim 2011 ortasına kadar devam etmiştir.
2010/2011 sezonunda, Türkiye’de yağlık ayçiçeği ekim alanlarının bir önceki sezona göre % 6,99 artarak 551 bin ha’a ulaştığı tahmin edilmektedir. Buna bağlı olarak üretim miktarının da % 21,88 oranında artarak 1.17 milyon tona yükseldiği tahmin edilmektedir.
Türkiye’nin ayçiçek yağı açığı yağlık ayçiçeği tohumu ve ham ayçiçeği yağı ithalatı ile karşılanmaya çalışılmaktadır. 2009/2010 sezonunda 720 bin ton olan tohum ithalatının 2010/2011 sezonunda ham yağ ithalatının artması nedeniyle % 4,44 azalarak 688 bin ton olduğu tahmin edilmektedir. 2009/2010 üretim sezonunda 2,4 milyon ton olan tüketimin 2010/2011 sezonunda 2,57 milyon tona yükseldiği tahmin edilmektedir.
Ayçiçek yağı: 209/2010 sezonunda 818 bin ton olan rafine ayçiçek yağı üretiminin 2010/2011 sezonunda %26,89 artarak 1,04 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. 2009/2010 sezonunda 184 bin ton olan ham yağ ithalatının, talep artışına ve dünya ayçiçeği üretiminin bir önceki sezona oranla artmasına bağlı olarak, 2010/2011 sezonunda % 88,59 artarak 347 bin tona ulaştığı tahmin edilmektedir. 2009/2010 sezonunda 122 bin ton olarak gerçekleşen ayçiçek rafine yağı ihracatının 2010/2011 sezonunda 284 bin tona ulaştığı tahmin edilmektedir.
2009/2010 üretim sezonunda sıvı yağ olarak 764 bin ton olan tüketimin 2010/2011 sezonunda 760 bin ton olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye’de öngörü (2011/2012)
Ayçiçeği tohumu: 2011/2012 sezonunda yağlık ayçiçeği ekim alanlarının bir önceki sezona göre Trakya’da % 10 oranında azalacağı buna rağmen Adana’da % 12, diğer bölgelerde ise % 20 oranında artacağı öngörülmektedir.
2011/2012 sezonu Türkiye yağlık ayçiçeği ekim alanlarındaki artışa rağmen, özellikle Trakya’da yaşanan hava şartlarına bağlı olarak bu bölgede üretimin büyük oranda düşmesi beklentisi nedeniyle, Türkiye üretiminin 2011/2012 sezonunda 1,1 milyon ton civarında gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Türkiye’nin ayçiçek yağı açığı yağlık ayçiçeği tohumu ve ham ayçiçeği yağı ithalatı ile karşılanmaya çalışılmaktadır. Tohum ithalatının artan talep ile birlikte bir önceki sezona göre % 20,1 oranında artarak 2011/2012 sezonunda 826 bin tona yükseleceği, tohum ihracatının ise 800 ton olacağı öngörülmektedir. Aynı sezonda ayçiçeği tohum tüketiminin bir önceki sezonda göre artarak 2,68 milyon ton olacağı öngörülmektedir.
Ayçiçek yağı: 2010/2011 sezonunda 1,03 milyon ton olduğu tahmin edilen rafine ayçiçek yağı üretiminin 2011/2012 sezonunda 1,10 milyon ton’a yükseleceği öngörülmektedir. 2010/2011 sezonunda 347 bin ton olarak gerçekleştiği tahmin edilen ham yağ üretiminin ise 2011/2012 sezonunda 400 bin ton olacağı öngörülmektedir. Ancak yurtiçi tohumdan üretilen ham yağ miktarının tohum üretiminde beklenen azalmaya paralel olarak bir önceki sezona göre % 8,9 azalacağı öngörülmektedir.
2010/2011 sezonunda 284 bin tona çıkacağı tahmin edilen ayçiçeği yağı ihracatının 2011/2012 sezonunda % 9,2 artarak 310 bin tona yükseleceği öngörülmektedir.
Ayçiçek yağına olan talebin yüksekliği ve üretimde öngörülen artış doğrultusunda 2011/2012 sezonunda ayçiçeği yağı tüketiminin artacağı ve 901 bin ton olacağı öngörülmektedir.