Yemeklik sıvı ve katı yağların rafine edilmesi için iki temel proses geliştirilmiştir; hangi işlemin kullanılacağı ham yağın türüne ve kalitesine bağlıdır.
Semih KORKMAZ / GEA Türkiye Seperasyon Satış Müdürü
Bitkisel yağlar en önemli temel gıdalardan biridir ve bu nedenle tüketiciye en iyi kalitede sunulması gerekir. Nihai ürünün kalitesi, rafine etme yöntemine ve ham yağın doğasına bağlıdır. Üretim süreçleri ve teknolojileri, farklı yağ türleri kadar çeşitli olmalıdır. GEA, uygulamalara özel gereksinimleri karşılamak için özelleştirilmiş çözümler tasarlar ve üretir. Santrifüj ise her zaman kurulumun kalbinde bulunur.
Yemeklik sıvı ve katı yağların rafine edilmesi için iki temel proses geliştirilmiştir; hangi işlemin kullanılacağı ham yağın türüne ve kalitesine bağlıdır. Kimyasal nötralizasyon, ham yağların serbest yağ asitlerinin kostik soda ile nötralize edildiği geleneksel yöntemdir. Elde edilen sabunlar ayırıcılar vasıtasıyla ayrılır. Nötr yağlar daha sonra ağartılır ve kokusu giderilir. Bu yöntem, hint yağı hariç, düşük kaliteli yağlar da dahil olmak üzere hemen hemen tüm ham yağların güvenilir şekilde rafine edilmesi için kullanılabilir.
Alternatif fiziksel nötralizasyon yönteminde, koku giderme sırasında serbest yağ asitleri tek aşamada damıtma yoluyla uzaklaştırılır. Bu yöntemi kullanmak için temel bir kriter, ham yağların mümkün olduğunca etkili bir şekilde zamkının çıkarılmasıdır; ancak bu, belli kalitedeki bazı ham yağlar ile sınırlı ölçüde mümkündür. Diğer yağlar, örneğin pamuk tohumu yağı veya balık yağı, esasen fiziksel nötralizasyon için uygun değildir.
GEA’da kimyasal nötralizasyon
Bu yöntem, önceden gamı giderilmiş (degum) yemeklik yağların veya başlangıçta yalnızca düşük fosfatit içeriğine sahip olan yağların nötralize edilmesi için uygundur.
Serbest yağ asitleri, kostik soda ile sabunlaştırılır. Akabinde sabun hammaddesi seperatörler vasıtasıyla ayrılır.
Yağ başlangıçta optimum proses sıcaklığına ısıtılır. Hidratlanamayan fosfatitleri koşullandırmak için az miktarda konsantre fosforik asit eklenir ve yağ ile yoğun bir şekilde karıştırılır. Kısa bir reaksiyon süresinin ardından, serbest yağ asidini ve fosforik asidi nötralize etmek için seyreltik kostik soda eklenir. Karışım ya doğrudan birinci separatöre iletilir ya da başka bir reaksiyon tankından geçirilir. Kendi kendini temizleyebilen separatörler çoğunlukla sabunu ayırmak için kullanılır.
Bununla birlikte, nötr yağdaki kalıntı sabun içeriği, sonraki işlem aşamaları için hala çok yüksektir. Bu nedenle, bir veya iki yıkama ile yağdaki sabun miktarı biraz daha azaltılmalıdır. Bu amaçla yağa sıcak su ilave edilir ve yoğun bir şekilde karıştırılır. Sabunlu yıkama suyu, yıkama seperatörü ile yağın içerisinden uzaklaştırılır. Genel olarak, bir yıkama aşaması yeterlidir.
İkinci bir yıkama yalnızca, çok düşük kalıntı sabun içeriği isteniyorsa gereklidir. Bununla birlikte, yıkama suyunun sitrik veya fosforik asit ile asitleştirilmesiyle de düşük bir kalıntı sabun içeriği elde edilebilir. Nötr yağların ikinci bir kostik muamelesi sadece istisnai durumlarda tavsiye edilir. Bu esas olarak, gossipolün çoğunu çıkarmak için pamuk tohumu yağı için geçerlidir. 3 kademeli kurulumlarda bu yağ mutlaka nötralize edilmelidir. Sonraki ağartma yöntemine bağlı olarak, nötralize edilmiş ve yıkanmış yağ daha sonra vakumla kurutulur.
GEA Türkiye, şimdiye kadar kurduğu yaklaşık 60 nötralizasyon tesisi ile endüstride engin deneyime sahiptir. En yüksek randıman sağlayan entegre direct-drive teknolojisine sahip GEA seperatörleri, yüzde 35 daha az alana ihtiyaç duyar ve çok daha sessiz çalışır. Maksimum hizmet süresiyle, yağ fabrikasının tam kapasitede çalışmasını sağlar.
