TEMA Vakfı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Falım, sakız ağaçlarını korumak için Türkiye’deki ilk gen koruma sahasını kurdu.
UNESCO’nun somut olmayan kültür mirası listesine giren damla sakızının Türkiye topraklarında devamlılığını sağlamak üzere yürütülen İzmir Çeşme’deki Sakız Ağacı Klon Parkı Tesisi projesi başarıya ulaştı. TEMA Vakfı’nın Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın iş birliği ve Falım’ın sponsorluğunda yürüttüğü damla sakızı ağaçlarını gelecek nesillere aktaracak Sakız Ağacı Klon Parkı projesinde 117 klona ait 1000’e yakın fidan yetiştirildi. Böylece, dünyada yalnızca Türkiye’de Çeşme’de ve Yunanistan’da Sakız Adası’nda yetişen damla sakızının Türkiye topraklarında gelecek nesillere aktarılması güven altına alındı. Aynı zamanda, bu çalışma ile bir ilke de imza atıldı. Sakız Ağacı Klon Parkı’yla, Türkiye’de tehlike altında bir türü korumak için ilk kez bir sivil toplum kuruluşu, özel sektör ve kamu iş birliğiyle bir gen koruma sahası kuruldu.
Çeşme’den 117 birey klon parkına taşındı
TEMA Vakfı Orman ve Kırsal Kalkınma Bölüm Başkanı Hikmet Öztürk, bu süreçle ilgili şu bilgileri verdi: “Sakız Ağacı Klon Parkı projemizde TEMA olarak sakız ağacının sahip olduğu bütün genetik çeşitliliği güvenli bir alana transfer etmek, orada koruma altına almak istedik. Bu nedenle biz Çeşme yöresinde bulunan bütün sakızları taradık. Bunların içinden 117 bireyi klon parkı projemize taşıdık.”
“Sakız Ağacı Klon parkı projemizde temel amaç Türkiye’deki sakız ağaçlarının sahip olduğu genetik çeşitliliği bir alanda toplamak. Genetik çeşitlilik dediğimizde her bir birey tıpkı insanlar gibi birbirlerinden farklı renklerde, dokularda, seslerde. Bu çeşitliliği biz ancak gelecek kuşaklara aktardığımız zaman bu türü korumuş olacağız.”
Sakız anavatanına geri döndü
Falım markasını da bünyesinde bulunduran Mondelēz International’ın Türkiye Sakız ve Şeker Kategori Müdürü Barış Çolakoğlu da projenin kendileri için büyük önem taşıdığını belirtti. Çolakoğlu şunları kaydetti:
“Sakız Ağaçlarına Sevgi Aşılıyoruz projesiyle amacımız damla sakızını anavatanı olan Çeşme’ye geri getirmek. Bu projeyi markamız Falım ile birlikte, TEMA Vakfı ile ortaklaşa sürdürüyoruz. İlk aşama da klon parkı projemiz oldu. Bu proje içerisinde bu bölgede yetişen Sakız ağaçlarının sahip olduğu genetik çeşitliliği korumak ve daha sonra gen havuzunu daha doğru bir ekonomik modele taşımak amacındayız. Bunun sonucunda sadece sakız sektörüne değil kimya ve tıp alanında da Türkiye’de hammadde olarak kullanılabilecek sürdürülebilir bir ekonomik modelin Türkiye’de başlatılmasını amaçlıyoruz.”
Yapılan çalışma sonucu Türkiye’de tehlike altında bir türü korumak için sivil toplum kuruluşu, özel sektör ve kamu iş birliğiyle ilk gen koruma sahası tesis edilmiş oldu.
En iyisi için 106 ağaçtan doku alınıp aşılama yapıldı
Proje kapsamında Çeşme’de bulunan damla sakızı ağaçları tek tek aranıp bulundu. Birbirinden uzakta 151 erkek damla sakızı ağacı belirlendi. TEMA Vakfı uzmanları bu ağaçların 106’sından dokular alarak aşılama yaptı. Her bir aşılanan fidana yeni doğan bebeklerde olduğu gibi alındığı ağaçları gösteren doğum etiketleri takıldı. Böylelikle 106 erkek damla sakızı ağacından 1000’e yakın damla sakızı fidanı üretildi. Üretilen fidanlar özel bir desenle İzmir Orman Bölge Müdürlüğü tarafından tahsis edilen bir alana dikildi. Bununla da yetinilmedi; damla sakızı ağaçları eşleşip çoğalsınlar, soylarını devam ettirip sahip oldukları genleri gelecek nesillere aktarabilsinler diye 16 dişi damla sakızı ağacından aşılı fidan üretilerek, erkekler arasına yerleştirildi. Tesis edilen alan Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca koruma alanı olarak tescil edildi. Böylece doğal zenginliğimizin çok değerli bir parçası olan damla sakızı ağaçlarının genlerinin gelecek kuşaklara aktarılması güven altına alınmış oldu.