Şirketler, hedeflerini ve bunları destekleyebilecek teknolojiyi doğru bir şekilde anladığı takdirde, dijital yolculuğu muazzam faydalar sağlayabilir.
Prof. Dr. Y. Birol SAYGI / Bahçeşehir Üniversitesi
Yiyecek ve içecek endüstrisi, gerçekten farklı endüstrilerin bir toplamı olması bakımından diğer sektörlerden farklıdır. Süt ürünleri, meyve suyu, et, bira… Her birinin kendine özgü gereksinimleri ve zorlukları vardır ve teknoloji söz konusu olduğunda tek bir beden kesinlikle herkese uymaz. Ancak yine de bazı temel ortak noktalar vardır. Pazar oldukça rekabetçidir ve marjlar genellikle zayıftır, bu nedenle ileriye dönük yatırım harcamaları projeleri yüksek düzeyde incelemeye tabi tutulur.
Dijitalleşmeye yatırım yapmak, net ve hızlı bir geri ödeme göstermelidir. “Ekstralara” yapılan harcamalar, görev açısından kritik kabul edilmeli veya kurumsal bir girişime bağlı olmalıdır. Bunun da ötesinde, şirketler, dijitalleşme projelerini uygulamak için gerekli becerilere sahip özel personelden yoksun olabilirler.
Dijitalleşme fikri göz korkutucu görünebilir, ancak gıda endüstrisinin (sürekli değişime ve uyum sağlama ihtiyacına alışkın) doğası, işlemcilerin bu zorluğu üstlenmek ve ödüllerini almak için ideal bir konumda olduğu anlamına gelir. Şirketler hedeflerini ve bunları destekleyebilecek teknolojiyi doğru bir şekilde anladığı takdirde, dijital yolculuğu muazzam faydalar sağlayabilir.
Muhtemelen bu terimleri birçok kez duymuşsunuzdur, ancak gerçekte ne anlama geldiklerini anlayamamış olabilirsiniz.
Ve sadece siz değilsiniz, çoğu zaman birbirinin yerine savrulsalar da farklı (ilgili olsalar da) kavramlara atıfta bulunurlar. Farklara bir göz atalım.
Sayısallaştırma (digitazition): Bilgiyi analog formattan dijital formata dönüştürmek, örneğin kâğıt tabanlı denetimlerin dijital versiyonunu yapmak ve bunları gerçek zamanlı raporların oluşturulduğu çevrimiçi bir veritabanına kaydetmek anlamına gelir.
Dijitalleştirme (digitalization): Mevcut iş süreçlerini geliştirmek için uçtan uca gıda ve içecek işleme yazılımı gibi dijital teknolojileri benimseme sürecidir. Örneğin, bir işleme hattının performansında gerçek zamanlı KPI’ları görüntüleyen gösterge panoları oluşturur.
Dijital dönüşüm (Digital transformation): Bir işletmenin dijital teknolojiyi kullanma biçiminde daha derin ve yaygın değişiklikleri içerir. Bu, yalnızca mevcut süreçleri iyileştirmek için değil, aynı zamanda iş yapma şeklinizi dönüştürmek için dijitalleşmenin gerçek potansiyelini anlamak ve uygulamakla ilgilidir.
Basitçe söylemek gerekirse, bilgileri analogdan dijitale dijitalleştiriyoruz, işleri daha verimli hale getirmek için süreçleri dijitalleştiriyoruz ve organizasyonları ve teknoloji ile ilişkilerini dijital olarak dönüştürüyoruz.
Gerçek zamanlı veri analizi, iş kararlarını destekler. Ham veriler değerli bir kaynaktır, ancak yalnızca onu anlamlandıracak araçlara sahipseniz.
Gerçekten de çoğu kuruluş muazzam miktarda veri toplar, ancak çok azı bunu iyi bir şekilde kullanır. Her ayrıntının önemli olduğu bir sektörde bu, iyileştirme için kaçırılmış bir fırsattır.
İyi haber şu ki, gıda işleyicileri, hammadde kullanımlarını optimize etmek, gıda kalitesini ve güvenliğini artırmak ve sürekli iyileştirme için izlenebilirliği ve desteği garanti etmek için veriye dayalı içgörülerin gücünün giderek daha fazla farkına varıyor. Gelişmiş dijital çözümleri kullanan işlemciler, verim, hammadde kullanımı, süreç durumları, genel ekipman etkinliği (OEE) ve çok daha fazlası gibi kritik faktörler hakkında en son verileri alır. Bu, yöneticilerin ve denetçilerin bir an önce bilinçli kararlar vermelerini sağlar.
Güvenilir veri analitiği, iyileştirme fırsatlarını vurgulayabilir ve potansiyel sorunlar konusunda sizi gerçek zamanlı olarak uyararak üretkenliği en üst düzeye çıkarmanıza ve sorunları ciddi sorunlar haline gelmeden önce gidermenize olanak tanır. Bu yetenek olmadan, hatalar uzun süreler boyunca fark edilmeyebilir ve bu da maliyetli ve potansiyel olarak tehlikeli çıkmazlara yol açabilir.
Kapsamlı gıda üretim yazılımları, tüm sistemlerin birbirine bağlı olması ve uyum içinde çalışması için merkezi bir bilgi kaynağı da sağlar. Ayrıca, üretim verilerini otomatik olarak toplama, analiz etme, bağlama ve üretim verilerini değerli içgörülere dönüştürme yeteneğiyle, büyük maliyet tasarrufları ve çok sayıda başka fayda sağlayan optimizasyonlar yapılabilir.
Günümüzde hem tüketiciler hem de düzenleyici kurumlar tam şeffaflık ve en yüksek gıda ve içecek kalitesi talep etmektedir.
Bir ürünün yolculuğunun her adımını anlamak istiyorlar: tüm bileşenlerinin nereden geldiğini, nasıl yapıldığını, besin değerini ve etik kaynaklı olup olmadığını. Bu nedenle, bir ürünün yolculuğunun her adımını kaydeden bir dijital sisteme sahip olmak çok önemlidir.
Marketteki tüketici için bu, her etikete ayrıntılı bilgileri kolayca ekleyebileceğiniz ve alışveriş yapan kişinin seçim yapmak için ihtiyaç duyduğu tüm bilgileri görebileceği anlamına gelir. Bu, ürününün değerini artırabilir ve rekabet avantajı sağlayabilir. Kapsamlı veri toplama, marka itibarına zarar verebilecek kontaminasyon ve maliyetli ürün geri çağırma risklerini en aza indirmek için hayati önem taşıyan kağıtsız izlenebilirliği de destekler.
Dijital veri toplamanın faydası olmadan, birden fazla adımdan geriye doğru izleme yapmak yavaş ve zor bir süreç olabilir ve sorunun tanımlanması ve ele alınması için gereken süreyi uzatabilir. Neyse ki, doğru yazılımla bu bilgileri saklayabilir ve parmaklarınızın ucunda hazır tutabilirsiniz, böylece gerektiğinde ürünler anında takip edilebilir. Pratik açıdan bu, hızlı ve kolay bir çözüm ile maliyetli ve utanç verici bir geri çağırma arasındaki fark anlamına gelebilir.
Ayrıntılı izleme ve veri toplama, endüstrinin katı düzenleyici taleplerini karşılamak için de çok önemlidir. Aslında uyumluluk, dijital dönüşümün en değerli kullanımlarından biridir, ancak birçok gıda üreticisinin mevcut çözümlerden yararlanamadığı bir alandır. Bu büyük ölçüde dijital çözümlerin ne kadar karmaşık hale geldiğine dair farkındalık eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Titiz veri toplama, ürünlerinizi yakından izlemenize ve sürekli artan gıda güvenliği yönetmeliklerine uygunluğu sağlamanıza olanak vererek, operasyonun her aşamasında yardımcı olabilir.
Gıda endüstrisi, çok sayıda üretim seviyesinde geniş kapsamlı faydalar sağlayan otomasyona şimdiden büyük yatırımlar yapmıştır. İşlemciler, daha fazla miktarda ve çeşitlilikte gıda üretmek için sürekli baskı altındadır ve otomatik süreçlerin, görevleri manuel muadillerinden daha hızlı ve daha doğru bir şekilde gerçekleştirebileceği bir sır değildir. Ayrıca, gıda güvenliği endişeleri pandemi sonrasında hiç olmadığı kadar fazladır ve işleme sırasında insan temasını ve insan hatasını en aza indirmek gıda hijyeni için önemli faydalar sağlayabilir.
Özellikle daha az insanın tekrarlayan ve potansiyel olarak tehlikeli görevler yaparak yerinde çalışmaya geri dönmeye istekli olduğu karantina sonrası bir gerçekliğe girerken, işgücü kıtlığı ve işçi katılımı bir başka büyük endişe kaynağıdır. Dijital teknoloji bu nedenle bu boşluğu doldurmada çok önemli bir rol oynamaktadır.
Gıda üreticileri, daha düşük işgücü maliyetlerinden ve işgücü sıkıntısına karşı bağışıklıktan büyük ölçüde yararlanır ve çalışanlar daha güvenli çalışma ortamlarından, uzaktan çalışma için daha fazla seçenekten ve daha tatmin edici rollerden yararlanır. Otomasyonun yalnızca bireysel süreçleri dijitalleştirmekle ilgili olmadığını belirtmek önemlidir.
Tüm şirket genelinde tüm otomatikleştirilmiş süreçleri birbirine bağlamak, entegre, merkezi bir yaklaşım oluşturur. Süreç veya makine düzeyinde otomasyon kesinlikle fayda sağlar, ancak tüm bu süreçleri birbirine bağlamak, üretimi artırmak, israfı azaltmak için işlemeyi kolaylaştırmak ve nihayetinde daha iyi bir çalışma biçimini desteklemek için bu faydaları artırır.
Artık dijital dönüşümün neden stratejik gündeminizin başında olması gerektiğini anladığınıza göre, sonraki adımları düşünebilirsiniz. Sürecin göz korkutucu görünebileceğini biliyoruz, dijitalleşme projeleri büyük bir girişimdir ve dijital dönüşüm statükoyu tamamen değiştirebilir. Yalnızca yazılım çözümünüzün performansını değil, uygulama öncesi, sırasında ve sonrasında iş ortaklığınızı ve hizmetinizi de göz önünde bulundurmanız gerekir. Doğru teknolojik ortağı seçmek çok önemlidir.
Günümüzde, Gıda İşleme Yazılımları gıda işleyicilerinin ekipman ve süreçleri tek bir varlık olarak birlikte çalışacak şekilde birbirine bağlayarak fabrikalarını yönetmelerine olanak tanıyan güçlü bir uçtan uca çözümler sunmaktadır. Merkezi bir sistemde güvenilir veri toplama sağlar, gerçek zamanlı veri içgörüleri, geçmiş trend analiz raporları ve üretim boyunca tam izlenebilirlik sağlar.
Dijitalleşmenin yolu
Kovid-19 salgını, yiyecek ve içecek endüstrisi de dahil olmak üzere yaşamın neredeyse tüm alanlarında dijitalleşme eğilimini önemli ölçüde hızlandırdı. İşletmeler geçmişte ilk adımları atmış ve dijital çözümler uygulamış olsa da gelişme için hala yüksek bir potansiyel var. Peki üretimde dijitalleşme ne anlama gelmektedir?
Son birkaç yılda her zaman farklı görüşler ve tanımlamalar oldu ve şirketler kendileri için doğru yolu bulmak zorunda kaldılar. Genel olarak üretim ortamındaki dijitalleşme “Endüstri 4.0” adı altında isim yapmıştır. “Endüstriyel bir ortamda kullanılan makinelerin ve dizilerin bilgi ve iletişim teknolojisi yardımıyla akıllı ağ bağlantısı” anlamına gelir.
Dijital bir ortama adım atmak, birçok düzeydeki şirketler için çok anlamlıdır. Üretim dizilerini daha verimli tasarlamak ve mevcut kaynakları (sistemler, malzemeler, çalışanlar vb.) en iyi şekilde planlamak ve kullanmak için kullanılabilir. Devam eden üretimden elde edilen verilerin toplanması ve analiz edilmesi, dizilerin daha esnek ve mümkün olan en yüksek otomasyon derecesiyle tasarlanmasını sağlar.
Endüstri 4.0’ın istihdamının merkezi teknolojisi ve temeli, “Nesnelerin İnterneti” dir. İnternet üzerinden diğer cihazlar ve sistemlerle veri alışverişi yapmak ve bunlarla veri alışverişi yapmak amacıyla sensörler, cihazlar, yazılımlar ve diğer teknolojilerle gömülü olan fiziksel nesneler, diğer bir deyişle “nesneler” ağını tanımlar.
Ancak, böyle bir potansiyeli bulmak için çok uzağa bakmanıza gerek yoktur. Diğer birçok sektörde olduğu gibi, yiyecek ve içecek endüstrisi de bugün değer zinciri boyunca çok sayıda dijital çözüme ev sahipliği yapmakta olup tek ön koşul ise böyle bir dijital dönüşümü benimseme ve gerçekleştirme isteğidir.
Ancak verilerle çalışmayı mümkün kılmak için çok önemli olan bir şey vardır oda makinelerin ve hatların bağlanabilirliğidir. Bağlantı, bir bilgisayarın, programın, aygıtın veya sistemin genel olarak internete, başka bir bilgisayara vb. bağlanabilmesi anlamına gelir. Bu bağlantı, veri alışverişi için temel oluşturur ve dolayısıyla tüm dijital çözümlerin temelini oluşturur.
Bununla birlikte, tek başına bağlantı yeterli değildir. Çünkü yalnızca bireysel makineler ve hatlar kalıcı olarak bağlandığında, şirketlerin elde edilen verilerden faydalanması mümkündür. Bu nedenle, en başından itibaren bir dijital ekosistem kurmak zorunludur. Bu, örneğin çeşitli donanım çözümleri ve bağlı yazılım sistemleri gibi bir birim olarak işlev görebilen bağlı BT kaynaklarını ifade eder.
Dijital ekosistemler; tedarikçiler, müşteriler, ticaret ortakları, uygulamalar, üçüncü taraf veri hizmetleri tedarikçileri ve bunlarla ilgili tüm teknolojilerden oluşur. İşbirliği ve birlikte çalışabilirlik, ekosistemin başarısının anahtarıdır.
Yiyecek ve içecek endüstrisi için ekipman üreticilerinin dijitalleşmedeki ana odak noktası, komple tesisler ve dolum ve paketleme hatları olmalıdır. Buradaki amaç, müşterilere üretimde optimizasyon ve maliyet tasarrufu için maksimum kapsam sunmaktır. İlk adımda, tüm makineleri bir hatta entegre etmek ve makine verilerini toplamak ve analiz etmek için temel oluşturmaktır. Yapay zekâ kullanılarak verilerden çıkarımlar yapılmalıdır.
Hat operatörleri gelecekte hizmet düzeyi anlaşmaları kapsamında özel olarak tasarlanmış yazılım paketlerine erişebileceklerdir. Uçtan uca veri takibi ve analizi, yalnızca üretimdeki müşterilere fayda sağlamakla kalmaz. Bu işlevler ayrıca kurulum aşamasından itibaren ekipman üreticisine de yardımcı olur. Kurulumu hızlandırır ve basitleştirir, böylece devreye alma için sahada gereken süreyi ve insan kaynaklarını azaltır.
Hatlar dijital olarak bağlı olduğundan, ekipman üreticisi bunlara uzaktan da hizmet verebilir. Dijital işlevsellik ayrıca servis, bakım ve sorun giderme üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Üretim kesinti süresi büyük ölçüde önlenir. İkinci adımda, müşterilerin hatları ekipman üreticisi firmanın ekosistemine entegre edildiğinde, doğrudan IIoT platformu üzerinden kontrol edilebilir ve izlenebilir.
Büyük iyileştirme fırsatları ve hızlanan ilerleme
Gıda endüstrisinde dijitalleşme için muazzam fırsatlar bulunmaktadır. Uzun yıllardır ilerleme kaydedilmesine rağmen, pandemi değişim oranını önemli ölçüde hızlandırdı. Akıllı çözümler hızla değişen çevreye yanıt vermede kilit rol oynadı ve çoğu işletme yatırımlarını buna göre artırdı.
Yeni teknolojiyi benimsemek, örneğin gıda işleme yazılımını üretim hattınıza entegre etmek size rekabet avantajı sağlayabilirken, gerekli değişiklikleri geciktirmek sizi geride kalma riskiyle karşı karşıya bırakır. Ancak dijital dönüşüm, teknolojiyi dürtüsel olarak sorunlara atmak anlamına gelmiyor. Tam tersine, başarılı bir dijital yolculuk, derinlemesine uzmanlıkla desteklenen net bir vizyon ve amaç gerektirir.
Dijital dönüşüme başlamadan önce iyi hazırlanın ve onu küçümsemeyin. Bu dönüşümde başarılı olmak, net hedefler ve iyi düşünülmüş bir planlama gerektirir.