Uluslararası gıda ticaretinin iç içe geçmiş olduğu günümüz dünyasında Müslüman topluluğun hassasiyetini karşılayan helal gıda belgeli ürünlere talep oldukça fazla.
Sebahittin KORKMAZ – Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Başkanı
Helal gıda, çiftlikten sofraya uzanan zincirin her halkasını sağlamlaştırırken tüketicinin beklentilerini; gıda güvenliği, hijyen ve helal olmasıyla karşılamaktadır. Helal Gıda Belgelendirmesi; ürünün hangi aşamalardan geçerek üretildiği, nelerden oluştuğu, elde edildiği kaynak, üretim ortamının hijyeni, etiket-içerik tutarlılığının sağlaması ve nihayetinde ürünün helal ve temizliğinden emin olunmasını sağlamaktadır.
Uluslararası gıda ticaretinin iç içe geçmiş olduğu günümüz dünyasında Müslüman topluluğun hassasiyetini karşılayan helal gıda belgeli ürünlere talebin oldukça fazla olduğu dikkate alındığında, helal gıdanın önemi açıktır. Yaklaşık 1,8 milyar olan Müslüman nüfusun sadece helal gıdada değil; kozmetik, ambalaj, hizmet gibi diğer sektörlerde de her geçen gün helal tüketim ihtiyacı artmaktadır. Pazarın büyük bölümünü 1,5 milyarlık bir nüfusa sahip İslam İşbirliği Teşkilatı’nın 57 üye ülkesi oluşturmaktadır.
Suudi Arabistan İslam Odası’nın açıklamalarına göre, helal gıda ticaretinin 2012 yılı sonu itibariyle 3,5 trilyon ABD dolarını bulduğu, bunun yanı sıra uluslararası raporlarda helal ticaretinin yılda ortalama % 4,8 oranında büyüme gösterdiği ve 2020 yılında 6,6 trilyon ABD dolarına ulaşacağı tahmin edilmektedir.
“Türkiye dünyadaki en büyük 10 gıda ihracatçısı ülke arasındadır”
Türkiye bugün dünya standartlarına göre üretim yapan bir gıda sanayine sahip olmasıyla dünyadaki en büyük 10 gıda ihracatçısı ülke arasında yer almakta olup, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinin ise en büyük ihracatçısı konumundadır. Yine ülkemiz, zirai uygulamalardaki olumlu gelişmeler çerçevesinde tarımsal üretimde dünyanın yedincisidir. Öte yandan Türkiye Avrupa’nın en büyük tarımsal ürün üreticisi konumuna gelmiştir. Bu kapsamda Türkiye’nin çoğunluğu Müslüman ülkelere yaptığı gıda ihracatındaki yıllık % 10’luk artış, helal gıda arz ve talebini de buna paralel olarak artırarak pazarın gelişmesine imkân sağlamaktadır.
Enstitü olarak 2011 yılından bu yana Diyanet İşleri Başkanlığı ile yürütmekte olduğumuz Helal Gıda belgelendirmesinde TSOIC/SMIIC 1/2011 “Helal Gıda Genel Kılavuzu” standardında belirtilen kurallar esas alınarak belgelendirme yapılmaktadır. Yapılan belgelendirmede tüm sektörlerin içinde en fazla payı et ve et mamulleri almaktadır (% 27). Ardından bitkisel ve hayvansal kökenli katı ve sıvı yağlar (% 15), tahıl- tahıl ürünleri (% 14), süt ve süt ürünleri (% 9), şeker ve şeker mamulleri (% 7) gelmektedir.
|
ÜRÜN GRUBU |
HELAL BELGELERİ |
|
Yüzdesi ( % ) |
|
Et ve et ürünleri (Tümü) |
27 |
|
Kanatlı hayvan etleri |
14 |
|
Kırmızı et (Karkas ve mamuller) |
13 |
|
Bitkisel ve hayvansal kökenli katı ve sıvı yağlar |
15 |
|
Tahıl ve tahıl ürünleri (Tümü) |
14 |
|
Un ve unlu mamuller |
13,5 |
|
Baklagiller ve ürünleri |
0,5 |
|
Süt ve süt mamulleri |
9 |
|
Şeker ve şekerleme mamulleri |
7 |
Türkiye kanatlı et sektöründe yıllık üretim miktarı ile Avrupa’da ilk sırayı almaktadır. Son yıllarda Orta Doğu ülkeleri ve diğer İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) üyesi ülkeler gıda ithalatlarında artan bir hızda Helal Gıda Uygunluk belgesi talep etmektedir. Özellikle de kanatlı hayvanlarda helal gıda belgelendirmesi ihtiyacı öne çıkmaktadır. Türkiye olarak kanatlı hayvan sektörü ihracatının % 80’den fazlası ithalatlarında helal gıda uygunluk belgesi arayan İİT üyesi ülkelere yapılmaktadır.
Diğer taraftan Kanatlı Et üreticilerimizin Suudi Arabistan ve Kuveyt’e yaptıkları ihracat için Enstitümüz tarafından Helal Kesim Belgesi düzenlenerek ihracatçılarımızın işlemleri kolaylaştırıldığı gibi o ülkelerde helal gıda tüketimi arayışındaki Müslümanların da talepleri yerine getirilmektedir.
Türkiye için helal gıda potansiyeli olan ülkeler; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, ABD, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Avustralya, Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, Belçika, Bulgaristan, İran, Malezya, Endonezya, Singapur Kamerun, Bosna-Hersek, Karadağ, Gürcistan, Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Cezayir, Fas ve Lübnan’dır.
Helal Belgesinin zorunlu uygulamada olduğu ülkeler ise Endonezya, Malezya, Suudi Arabistan, Fas, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri, Hindistan, Mısır, Katar, Brunei’dir.
TSE, Diyanet İşleri Başkanlığı ile işbirliği yaparak İslam ülkelerine yapılan ihracatta helal gıda standardı sorununun ortadan kaldırılması için uluslararası düzeyde kabul gören İİT ilgili kuruluşu olan İslam Ülkeleri Standardlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) helal gıda standartlarının ihraç mallarda kullanımının yaygınlaştırılmasına çalışmaktadır.
Sonuç olarak, helal gıda ile ilgili standartlar ve güvenilir müesseseler oluşturarak; Müslüman topluma helal, sağlıklı, hijyenik ve hilesiz ürün tüketme imkânı sağlanması ve İslam ülkeleri arasındaki ticaretin ve işbirliğinin gelişimine vesile olma fırsatı yakalanmaktadır.