Tomra, IQF öncesinde ve sonrasında taze ve dondurulmuş sebzeleri, meyveleri ve patates ürünlerini, bütün halinden proses içerisinde kesilmiş haline ve IQF sonrası dondurulmuş haline dek birçok çözüme sahip. Tomra Food Türkiye Satış Müdürü Buğra Bulut, Gıda 2000 dergisi ve www.gida2000.com’un sorularını yanıtladı.
-Sayın Buğra Bulut, Tomra Food hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?
Tomra Food, gıda endüstrisi için sensör tabanlı ayıklama makineleri, buharlı soyma hatları, hasat sonrası entegre çözümleri tasarlıyor ve üretiyor. Dünyanın en gelişmiş analitik teknolojisinde yenilik yapıyor ve bunu sınıflandırma, ayıklama, soyma işlemleri için uyguluyoruz.
Meyve, kuru meyve, kabuklu yemiş, sebze, patates ve ürünleri, tahıllar ve tohumlar, şekerleme ürünlerinde dünya genelindeki gıda üretim, paketleme ve işleme tesislerine 12.800’den fazla Tomra ünitesi bulunuyor. Türkiye’de ise 1996 yılından bu yana faaliyetlerimize devam ediyoruz.
Tomra Türkiye ofisimizin çatısı altında teknik servis ve yedek parça hizmeti de sunuyoruz. Türkiye genelinde sunduğumuz satış sonrası hizmetlerimiz kapsamında müşterilerimize yakın olabilmek adına İstanbul merkez ofisimizin haricinde, Ege Bölgesi’nde İzmir ve Karadeniz Bölgesi’nde Ordu’da teknik servislerimiz bulunuyor.
-Dondurulmuş gıda sektörü için sunduğunuz çözüm, makine ve teknolojilerden bahsedebilir misiniz?
Tomra olarak IQF öncesinde ve sonrasında taze ve dondurulmuş sebzeleri, meyveleri ve patates ürünlerini hammadde giriş tarafında bütün halinden, proses içerisinde kesilmiş haline ve IQF sonrası dondurulmuş haline dek; bant-üzeri veya bant-dışı yığın halinde ayıklamaya yönelik birçok çözüme sahibiz.
Tomra optik ayıklama makineleri, sebze, meyve ve patates ürünlerini kamera ve lazer yardımı ile çeşitli kusur, biyolojik özellik, biçim, boyut, yapı, renk, yoğunluk farklılığı ve yabancı maddelere göre ayıklıyor.
Hammadde tarafında sebze, meyve ve patates ürünlerini bütün halde serbest düşüş esnasında kameralar yardımı ile ürüne bakarak, parmaklar ile ayıklayabilen Sentinel, Halo, Zea, Tomra 3A ve Tomra 5A modellerimiz mevcut.
Yine proses esnasında yani IQF işlemi öncesinde taze olarak yıkanmış, işlenmiş ve kesilmiş olan sebze, meyve ve patates ürünlerini bant üzerinde kamera ve lazerler yardımıyla tanımlayarak hava tabancaları ile ayıklayan Tomra Genius ve Tomra 5B makine modellerimiz bulunuyor.
Blizzard, Nimbus, Genius ve Tomra 5B modellerimiz ise IQF sonrasında dondurulmuş sebze, meyveler ve patates ürünlerini serbest düşüş esnasında veya bant üzerinde kameralar, lazerler yardımı ve hava tabancaları ile ayıklıyor.
-Türkiye’de dondurulmuş gıda sektörü ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
Türkiye Dondurulmuş Gıda Sanayii Derneği’nin verdiği bilgilere göre Türkiye’de yaklaşık 2 milyar TL’lik bir dondurulmuş gıda pazarı bulunuyor. Ülkemizdeki kişi başına düşen yıllık dondurulmuş gıda tüketimi yaklaşık olarak 5-6 kg ile sınırlı. Avrupa’da ise kişi başına düşen tüketim miktarı 30-35 kg seviyelerinde görülüyor. Yaşam ve tüketim şekillerinin değişmesi nedeni ile Türkiye’deki üretim ve tüketim miktarı da her geçen gün artıyor. Türkiye’de dondurulmuş gıda üretimi 2000’li yılların başında 100 bin ton seviyelerinde iken bugünkü üretim miktarı, 750 bin tona ulaşmış bulunuyor.
Türkiye’de üretilen dondurulmuş sebze, meyve ve patates ürünlerinin bir kısmı iç piyasaya sunulurken gibi diğer bir kısmı da ihraç ediliyor. Türkiye tarım cenneti olduğu ve birçok farklı türde sebze, meyve ürünlerini yetiştirebildiğimiz için çok geniş yelpazede doldurulmuş sebze, meyve ve patates ürünlerini üretebiliyoruz. Ispanak, fasulye, bezelye, biber, brokoli, kiraz, çilek, nar, kayısı ve parmak patates bu ürünlerin başlıcaları oluyor.
-IQF (Individual Quick Freezing-Bireysel Hızlı Dondurma) işlemi ne demektir?
IQF (Individual Quick Frozen-Bireysel Hızlı Dondurma), dondurulmuş gıda teknolojisinde ileri bir sistem ve uygulamadır. Bu yöntemle gıda ürünleri, çok kısa sürede -40°C soğukta tek tek donduruluyor. Bu işlem, ürünlerin içindeki suyun donmasıyla gerçekleşir ve bu yolla gıda ürünlerinin katkı maddesiz uzun ömürlü olması sağlanıyor. Uygulamanın besin kaybını önlemek için besinlerin hücre zarı çatlatılmadan gerçekleşmesi gerekiyor. Bu da besinlerin -5°C ısıya çok hızlı bir şekilde geçmelerini gerektiriyor.
Dondurma, çok doğal bir saklama şekli ve bu yöntemin ev tipi dondurucudan tek farkı ürün ısısını şoklayarak -42°C’ye kadar indirebilmesi özelliği. Ev tipi dondurucular, dondurma işlemi yavaş gerçekleştiği için besinlerin hücre zarını çatlatarak ürünlerde besin değeri kayıplarına neden oluyor.
Derin dondurma, hiçbir katkı maddesi içermeyen bir yöntemdir. IQF yöntemi ile -40ºC’de şoklanarak donduruldukları ve -18ºC derecede saklandıkları için dondurulmuş gıdalarda çürüme sebebi olan mikroorganizmaların üremesi ve bunun sonucunda ürünlerin bozulması, besin değerlerinin kaybolması mümkün değil.
-Sektörün karşı karşıya olduğu mevcut zorluklar nelerdir?
Üreticilerin mevsimsel olarak farklı ürün guruplarını aynı tesiste aynı sezon içerisinde üretmesini gerektiren operasyonları, hem zaman hem de iş gücü anlamında birçok zorluğu da beraberinde getiriyor. Geçtiğimiz sene hayatımıza Kovid 19 gibi bir salgın hastalık süreci girdi ve hemen hemen her sektör olumsuz anlamda etkilendi. Bu sektörlerden birisi de dondurulmuş gıda sektörü oldu. Sektör, mevsimsel isçilik konusunda hali hazırda bir sıkıntı yaşıyordu. Pandeminin de etkisiyle bu zorluk, daha da katlanarak arttı ve sezonu kaçırmadan üretimi devam ettirmek gerçek anlamda büyük bir zorluk oldu.
Ayrıca sektörde el işçiliği yaygın olarak kullanıldığından pandemi süresince hijyen ve otomasyon konusu daha da önem kazandı. Öte yandan dondurulmuş gıda üreticilerinin kısıtlı sezonda hammaddeyi bir an önce işlemeleri gerekiyor. Bu anlamda Tomra olarak sunduğumuz ayıklama çözümleri, hem kısa sürede yüksek üretim kapasitelerine ulaşıyor, hem de elle ayıklama yöntemi nedeniyle oluşabilecek üretim duruşlarının ve problemlerin önüne geçiyor. Bir diğer zorluk da değişen iklim koşulları nedeni ile ürün sezonlarında yaşanan kaymalar ve ürünlerde artan kusurlar oluyor. Optik ayıklama çözümleri, bu sorunların zorluklarını da azaltmayı sağlıyor.
Türkiye’de birçok ürünün yetiştirilebilmesi ve tüm dünyada değişen yaşam-tüketim şekilleri dondurulmuş gıda sektörü için daha fazla üretim ve daha fazla farklı pazarlara ulaşabilme gibi birçok fırsat içeriyor.
Oldukça yoğunlaşan günlük hayat, yemek konusundaki tercihlerin de değişmesine neden oluyor. Dondurulmuş gıdalar tam burada tüketiciye pratik ve sağlıklı kaynağı sunuyor. İnsanların sağlıklı ve daha fazla bitkisel kaynaklı beslenme eğilimleri de artıyor. Bu doğrultuda dondurulmuş gıdalar, her mevsimde sağlıklı besine ulaşabilme imkanı sağlıyor. Tüm bu gelişmeleri bir araya getirdiğimiz zaman, dondurulmuş gıda sektörünün her geçen gün büyüyeceğini ve üreticilerin yeni pazarlara ulaşabilmesi için yeni yatırımlara imkan sağladığını söyleyebiliriz.
–Sektörde kurulu tesisleri teknolojik açıdan değerlendirebilir misiniz? Dondurulmuş gıda sektöründe optik ayıklama teknolojilerinin kullanımı neden önemlidir?
Sektördeki firmaların birçoğu, IQF sonrasında yer alan optik ayıklama makineleri ile ayıklama işlemini yapıyor. Bu ayıklama işlemi, yine birçok firmada halen el ile yapılıyor ve ciddi işçilik maliyetleri oluşuyor. El ile ayıklama, dikkat, yorgunluk, motivasyon gibi tamamen insani faktörlere bağlı olduğu için sürdürülebilir kaliteyi yakalama konusunda dezavantajları da birlikte getiriyor. IQF öncesinde ürün taze iken kullanılan optik ayıklama makineleri ise yeni üreticilerde yerini alıyor. Tomra olarak IQF öncesinde kullanılan optik ayıklama makineleri konusunda son zamanlarda Türkiye’de de önemli projelere imza atıyoruz.
Hem IQF öncesinde hem de IQF sonrasında kullanılan optik ayıklama makinelerinin kullanımı, hat performansını geliştirerek verimliliğin artırılması, işçilik maliyetlerinin azaltılması, daha yüksek ve tutarlı bir kalitenin yakalanması, insan gücü faktörlerinin ortadan kaldırılarak hataların minimize edilmesi açısından hayati bir önem taşıyor.
Tomra’nın 80’den fazla ülkede faaliyet göstererek sahip olduğu deneyim ve bilgi birikimi, faklı ürün ve farklı üretim şekillerinde çalışabilmemizi sağlıyor. Global deneyimlerimizi müşterilerimize aktararak kendilerine hem farklı bir bakış açısı sunmaya çalışıyor, hem de sorunlarını birlikte çözerek uzun soluklu ilişkiler kuruyoruz.
Tomra’nın teknoloji ve makineleri, pazara gıda güvenliği, enerji verimliliği, daha fazla kar ve getiri, endüstriyel otomasyon, düşük işçilik maliyetleri, kolay kullanım ve güvenilirlik gibi pek çok avantaj sunuyor.
IQF öncesinde yapılan ayıklama işlemi, gıda işletmelerine birçok fayda ve avantaj sağlıyor. Gün sonunda çöpe gidecek olan ürün kusurları ve yabancı maddeler, prosesin en başında ayıklanarak üzerine ekstra bir işçilik ve maliyet eklenmeden hattan uzaklaştırılıyor. Yine aynı şekilde üründe yer alan ürün kaynaklı kusurları ve yabancı maddeleri ayıklayarak hatta yaşanabilecek olan arıza kaynaklı duraklamaların önüne geçilerek kesintisiz üretim sağlanıyor.
IQF sonrasında yapılan ayıklama işlemi ise nihai ürünün paketlenmeden önce son bir kez ürün kaynaklı kusur ve yabancı maddelerinin kontrolü ile gıda güvenliği ve kalitesini en üst seviyeye çıkartıyor.
-Dondurulmuş gıda alanında Tomra Food’u farklı kılan teknolojilerden bahsedebilir misiniz? Tomra Food ve ürünlerini farklılaştıran özellikler nelerdir?
Tomra; kamera, lazer ve x-ray teknolojilerinin hepsini kullanabilen ve yine bantlı, serbest düşüş, kanallı olmak üzere bütün ayıklama platformlarına sahip.
Tomra olarak sunduğumuz teknolojiler, en son yönetmeliklerle uyumlu en ileri teknoloji hijyen özelliklerine, yabancı maddelerin 360-derecelik görüş sağlayan akıllı ortam görüntüleme teknolojisine, hatalı reddetme eylemlerini en aza indirerek daha yüksek getiri imkanına, daha fazla otomasyona, Yeni Grafik Kullanıcı Arayüzü Tomra ACT sonucunda daha sezgisel ve operatöre daha az bağımlı bir ayıklama sürecine ve gerçek zamanlı performans geribildirimine sahip.
-Tomra makinelerinin bu alanında gıda israfını önleme açısından faydaları nelerdir?
Sensör tabanlı gıda ayıklama sistemlerinin lider üreticisi olarak Tomra, gıda atıkları sorunun bilinci ile gıda atıklarını azaltma hedefine ulaşmak için çiftçiler, işlemciler ve perakende satıcılarla yakın işbirliği içinde çalışıyor. Kullandığımız ileri teknolojiler ve bilgi birikimi ile gıda israfına önlemeye yönelik birçok fayda sağlıyoruz. Gün sonunda bu fayda, müşterilerimize getiri ve kârın en üst düzeye çıkarılması, markanın korunması, kurumsal sürdürülebilirlik, atık miktarında azalma, hat verimsizliklerinde azalma, daha düşük işletme giderleri, optimize edilmiş üretim hattı olarak geri dönüyor.
-Önümüzdeki yıllarda sektördeki gelişim ne yönde olacaktır?
Değişen iklim ve yaşam koşulları nedeni ile donuk gıda sektörünün daha önemli bir paya ve öneme sahip olacağını düşünüyorum.