İstinye Üniversitesi (İSÜ) öğretim üyeleri Kovid-19 pandemisinin beraberinde getirdiği yaşam şeklinin beslenme alışkanlıklarını ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştırdı. Pandemide kazanılan sağlıksız beslenme alışkanlıklarının, obezite gelişme riskini ve Kovid-19 ile ilişkili komplikasyonların riskini artırabileceği ifade eden öğretim üyeleri, yayımladıkları makalede sağlıklı beslenme konusunda öneriler de sıraladı.
Küresel Kovid-19 salgını sadece yaşam biçimimizi, sağlığımızı etkilemedi aynı zamanda yeme alışkanlıklarımızı da ciddi bir şekilde değiştirdi. İpsos tarafından gerçekleştirilen, 30 ülkenin verilerinin değerlendirildiği ‘Kovid-19’un Beslenme ve Sağlığımız Üzerindeki Etkileri’ araştırmasına göre, Kovid-19 ile birlikte küresel nüfusun yüzde 31’i ayda ortalama 550 gram aldı. Yıl olarak hesaplandığında ise insanların Kovid-19’un getirdiği sosyal ve psikolojik nedenlere bağlı olarak ortalama altı kilo aldığı görüldü. İstinye Üniversitesi (İSÜ) öğretim üyeleri Kovid-19 pandemisinin beraberinde getirdiği yaşam şeklinin beslenme alışkanlıklarını ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştırdı.
Obezite riskini artırabilir
İSÜ Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Funda Elmacıoğlu, Öğr. Gör. Elif Emiroğlu, Arş. Gör. Mutlu Tuçe Ülker, Dr. Berkin Özyılmaz Kırcali ve Arş. Gör. Sena Oruç’un yayımladığı makalede günlük alışkanlıkların mecburi evde kalmalar nedeniyle büyük ölçüde bozulduğu ve bu durumun özellikle beslenme düzeni olmak üzere birtakım davranış değişikliklerine neden olduğu belirtildi.
Buna göre, ekran karşılarında geçirilen uzun süreler, hareket alanlarının sınırlanması gibi nedenlerden dolayı birçok kişi sağlıksız beslenme eğilimleri gösterdi. “Kovid-19’un yarattığı stres artışı ve can sıkıntısı daha fazla enerji alımının yanı sıra daha yüksek miktarlarda yağ ve karbonhidrat tüketimi ile ilişkilendiriliyor” diyen öğretim üyelerinin açıklamasında pandemide kazanılan sağlıksız beslenme alışkanlıklarının, obezite gelişme riskini ve Kovid-19 ile ilişkili komplikasyonların riskini artırabileceği ifade edildi.
Her üç kişiden biri kilo aldı
İSÜ Beslenme ve Diyetetik Bölümü tarafından, Türkiye’deki 64 ilden toplam 1036 katılımcıyla yapılan araştırmaya göre, pandeminin beraberinde getirdiği yeni yaşam tarzı, yetişkin bireylerin kontrolsüz yeme ve duygusal yeme seviyelerinde artış meydana getirdi. Bu süreçte her üç kişiden birinin vücut ağırlığında artış oldu. Araştırmaya katılan katılımcıların 5’te biri yemek yerken kendilerini kontrol edemediğini, her altı kişiden biri ise bu süreçte belirli türde besinleri, özellikle karbonhidrat içeriği yüksek besinler ve hamur işleri, daha sık tükettiğini belirtti.
Peki, ne yemeli?
“Bağışıklık sistemini destekleyen besinlerin iyi kaynakları olan yiyecekleri yeterli seviyede tüketmek; yemek yeme zamanlarını, öğünleri ve porsiyonları planlamak karantinanın olumsuz sağlık etkileriyle başa çıkmak için yardımcı olabilir” diyen uzmanlar ne yemeli konusunda ise şu önerilerde bulunuyor:
- Akdeniz Diyeti karantinada izlenecek en sağlıklı beslenme modelini temsil ediyor. Akdeniz mutfağının temel bileşenleri arasında zeytinyağı, taze meyve ve sebzeler, protein açısından zengin baklagiller, balık ve tam tahıllar bulunuyor.
- Uyku bozukluklarını da engellemek için akşam yemeğinde serotonin ve melatonin içeren yiyeceklerin tüketilmesi önemli. Yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, badem, muz, kiraz ve yulaf gibi tam tahıllar melatonin veya serotonin içerir. Süt ve süt ürünleri gibi proteinli besinler, uykuya geçişi kolaylaştıran bir aminoasit olan triptofanın ana kaynaklarıdır.
- Vitamin ve mineral içeren meyve ve sebzelerin bağışıklık fonksiyonunu artırabildiği bildiriliyor. Beta-karoten en çok tatlı patates, havuç ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunurken; C vitamini kaynakları arasında kırmızıbiber, portakal, çilek, brokoli, limon ve diğer meyve & sebzeler bulunur. Temel E vitamini kaynakları ise bitkisel yağlar (zeytinyağı, fındık yağı vb.), sert kabuklu yemişler (fındık, ceviz vb.) ve tam tahıllardır.
- Dışarıda geçirilen zaman ve dolayısıyla güneşe maruz kalma süresi sınırlı olduğundan, diyetten daha fazla D vitamini alınması önerilir. D vitamini içeren yiyecekler arasında balık, karaciğer, yumurta sarısı ve D vitamini ile zenginleştirilmiş ürünler bulunur.