“Bazı arkadaşlarımızın beslenmeleri olmuyordu ya da az yemek getiriyorlardı ama siz geldikten sonra beslenme yapmayan arkadaşımız kalmadı. İyi ki geldiniz.”
TİDER yürütücülüğünde Adıyaman’da 13 okulda hayata geçirilen Okul Beslenmesine Destek Projesi’nden faydalanan çocuklara ait bu sözler, projenin 9 Eylül’de başlayan 2024-2025 Eğitim ve Öğretim Yılı’nda da devam edebilmesini için en büyük motivasyon.
6 Şubat Kahramanmaraş depreminin neden olduğu büyük yıkım, geride binlerce kayıp ve alt üst olmuş şehirler bırakırken, depremin en büyük mağdurlarından biri de okul çağındaki çocuklar oldu. Büyük afetin yaklaşık ikinci yılı biterken, bölgedeki okullarda çocukların sağlıklı ve besleyici gıdaya erişimi sorununun hala çözülememiş olması gündemdeki önemini koruyor.
Afet sonrası çeşitli desteklerle bölgeye ulaştırılan çeşitli gıda ve erzak kolilerinin içerdiği ürünlerin okul beslenmesinin hazırlanması için uygun içerikler olmadığını tespit eden Temel İhtiyaç Derneği’nin (TİDER) liderliğinde hayata geçirilen Okul Beslenmesine Destek Projesi ise bölgedeki önemli bir ihtiyaca cevap oldu.
Nil Tibukoğlu, TÜSİAD ile Eğitim Reformu Girişimi (ERG) iş birliğinde hazırlanan ve geçtiğimiz hafta kamuoyu ile paylaşılan “Geleceğin Dünyasına Hazırlanırken Eğitime Bakış: PISA 2022 Bulguları Işığında Türkiye’de Eğitimin Durumu Araştırması*”nda da okul yemeğinin ne denli önemli bir ihtiyaç olduğuna dikkat çekildiğini ifade ederek şunları söyledi: “Türkiye’deki çocukların iyi olma hâli göstergeleri içinde yer alan ‘üç öğün düzenli yemek yiyebilmek’ başlığında öğrencilere sorulan ‘bir hafta içinde ne sıklıkla kahvaltı ve akşam yemeği yiyebildikleri’ sorusuna, öğrencilerin % 31’i okuldan önce kahvaltı yapmadığı yanıtını vermiş. Öğrencilerin % 2’si okuldan sonra hiç, % 10’u da haftada bir gün akşam yemeği yemediğini söylüyor. ‘Geçen 30 günde yiyecek alacak paranız olmadığı için kaç kere yemek yiyemediniz?’ sorusuna ise Türkiye’deki öğrencilerin % 19,2’si en az bir gün, % 1,9’u ise neredeyse her gün paraları olmadığı için yemek yiyemedi cevabını veriyor. Bu durum, bizlere evde yemek yiyemeyen çocukların, okul yemeğine ne denli çok ihtiyaçları olduğunu gösteriyor.”
Adıyaman Öğretmenevi Lojistik ekibi, profesyonel mutfak ekipleri ve aşçılar, diyetisyenler, öğretmenler, TİDER ekibi ve gönüllü kadrosunun hayata geçirdiği Okul Beslenmesine Destek Projesi, depremzede çocukların sadece beslenmesini sağlamadı.
Aynı zamanda bir yandan ailelerin yükünü hafifletirken diğer taraftan öğrencilerin güven içinde beslenmesine destek olarak, yoksulluk nedeniyle çocukların okullarını terk etmelerini de engelledi.
Öncelikli hedefi 6 Şubat Kahramanmaraş depreminden etkilenmiş bölgelerdeki okul çağı çocuklarının besleyici gıdaya erişmesi olan ve 29 Ağustos’ta kapanış raporu paylaşılan Okul Beslenmesine Destek Projesi’nin sonuçları oldukça net. İşte rapordan önemli başlıklar:
Aileler de öğrenciler de çözüm bekliyor
6 Şubat’ı takip eden gecelerde hasar görmemiş kamu binaları, depremzedelerin barınma alanı olarak kullanılırken depremzedelerin konteyner kentlere ve barınma çadırlarına erişmelerinin ardından; ağır hasarlı olmayan okullar yeniden eğitim öğretime açıldı.
Evlerinden daha uzakta olan okullara taşımalı sistem ile devam eden çocukların, beslenme saatinde evlerine gidemedikleri için yiyeceklerini evden getirmeleri gerekti. Ancak çocukların beslenme çantaları, ekonomik olarak ailelere büyük yük getirdi.
Okula yakın evlerde yaşayan çocuklar için beslenme çantası hazırlamak yerine eve gitmek başka bir seçenek olsa da evde yemeği hazırlayacak, çocuğu karşılayacak birisinin olmaması da başka bir engel olarak aileleri zor durumda bıraktı. Çünkü merkezden uzakta yaşayan aileler, deprem sonrası yaşadıkları iş kaybını, tarlada çalışarak ekonomik gelirlerini devam ettirmeye çalışmaktalar. Bu konuda ailelerin yaptığı yorumlar rapora şöyle yansıdı:
- “Günlerimizin çoğunu tarlada çalışarak geçirdiğimiz için, çocuklarımıza beslenme için yemek hazırlayamıyorduk. Sizin çocuklarımıza beslenme desteği sağlamanız, bize büyük bir destek oldu.”
- “Öğrencilerimizin bazıları, öğle aralarında yemek yemek için evlerine gitmek zorunda kalıyordu. Sizin yapmış olduğunuz beslenme desteği öğrencilerimizin, olumsuz hava şartları ve yolda karşılaşabilecekleri kazalardan korunmasını sağladı.”
Okul Beslenmesine Destek Projesi ise hem okul beslenmesinin düzenli hale gelmesini ve aynı zamanda çocuğun, okulun güvenli sınırları içerisinde kalmasını sağladı.
Öte yandan merkeze uzak yerleşim yerlerindeki okullarda, okul öncesi eğitimin ve ilköğretimin bir arada olması; beslenme desteğinin tüm çocuklar için erişilebilir olmamasına neden olurken, TİDER yürütücülüğünde gerçekleşen Okul Beslenmesine Destek Projesi, birleştirilmiş sınıflarda eğitim gören tüm çocukların aynı hizmete erişmesi için tamamlayıcı rol oynadı.
Proje, destekçilerle hayata geçirildi
Her gün 3 kap sıcak yemeğin, 13 okulda, birleştirilmiş sınıflarda eğitim gören468 çocuğa düzenli bir şekilde ulaştırılmasını sağlayan Okul Beslenmesine Destek Projesi’nin diğer ayağını da bağışçılar oluşturdu.
13 Aralık 2023 itibariyle hayata geçirilen ve 14 Haziran 2024 tarihine dek 119 gün devam eden Okul Beslenmesine Destek Projesi’nin uygulanmasında, Dow Kimya, Kerry Gıda ve Global Food Bank Networking’in maddi destekleri ile sivil toplum gönüllüsü Özlem Boğahan önderliğinde bağış odaklı gerçekleştirilen etkinliklerden elde edilen gelirler, önemli rol üstlendi.
Projenin başardıkları:
- Okul beslenmesinin düzenli bir hale gelmesiyle, çocukların hepsi daha dengeli ve eşit şekilde beslenmeye başladı.
- Beslenme desteğinin düzenli hale gelmesi, çocuklarda her gün aynı saatte ve hep birlikte yemek yeme bilincini oluşturdu.
- Birleştirilmiş sınıflarda eğitim görülmesi; büyük çocukların, küçük sınıfları desteklemesini beraberinde getirdi. Bu durum öğretmenlerinin süreçlerini de kolaylaştırdı.
- Proje sayesinde çocukların sofra ve görgü kurallarına dair farkındalıkları arttı (Sıralara örtü serme, peçete kullanma, küçük sınıftaki çocuklara öncelik tanıma vb. gibi davranışlar.)
- Tabaklarındaki yemekleri bitirmeleri konusunda birbirlerini uyaran çocukların, yemek seçme alışkanlığı törpülendi.
- Beslenme desteğinin düzenli hale gelmesiyle birlikte aileler hem maddi hem de manevi olarak desteklendi.
- Çocukların beslenme ihtiyacının karşılanması, yoksulluğa bağlı geliştirilecek ‘okulu bırakma’ refleksinin önüne geçti.
Rakamlarla okul beslenmesine destek projesi
Faydalanan okul sayısı : 13
Faydalanan öğrenci sayısı : 468
Proje eğitim günü : 119
Sıcak yemek adedi : 53.372