Türkiye’de plastik atıkların kaynağında ayrıştırılması ve geri dönüşümünde 1 Ocak 2022 tarihi önemli bir milat olacak. Bu tarihte uygulanmaya başlayacak depozito sistemi ile içecekler öncelikli olmak üzere belirlenecek diğer ambalajlı ürünler, depozito yönetim sistemi kapsamına alınacak. Ambalaj etiketlerinde görünür, okunaklı ve kolay silinmeyen, bozulmayan “Depozitoludur” ibaresi bulunacak, sisteme özgü barkodlar kullanılacak.
Uygulama ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Ege Plastik Sanayicileri Derneği (EGEPLASDER) Yönetim Kurulu Başkanı ve Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkan Yardımcısı Şener Gençer, başından beri destekledikleri sistemin tüm ülke genelinde aynı anda başlatılmasının bazı zorlukları beraberinde getireceğini belirterek; ilk aşamada üç pilot ilde başlamasının daha uygun olacağını düşündüklerini ifade etti.
Zincir market ve AVM’lerde atık plastikleri toplayacak makinelerin kurulma sürecinin henüz tamamlanmadığına dikkat çeken Gençer, online merkezi veri sistemi ve internet bağlantılı depozito iade makinelerinin tedarik edilerek yurt sathına yayılmasının bugünkü koşullarda kolay olmayacağını vurguladı.
Bu noktada önerilerinin insan sirkülasyonu yüksek ve yoğun turist alan Antalya, Muğla ve İzmir’de pilot olarak başlatılması olduğunu söyleyen Şener Gençer, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Ülkemizde yılda 20 milyar içecek ambalajı tüketiliyor. Pandemi ile birlikte her türlü ambalajın tüketiminde ciddi bir ivme gözlemliyoruz. Sadece içecek ambalajı sayısının 2030’da 30 milyar adede çıkmasını bekliyoruz. Depozito uygulaması elbette sektörümüze ciddi bir katkısı olacak ve uzun yıllardır dile getirdiğimiz kaynağında ayrıştırma ve geri dönüşümde ülkemize sınıf atlatacak.
Uygulama ile sadece çevresel riskler azaltılmayacak, ülkemizde çok güçlü olan geri dönüşüm sektörümüz, daha az atık plastikler ithal edecek. Plastik atıkların geri dönüşümünde yurtiçi tedarikin yüzde 20’ye bile ulaşmadığı dikkate alındığında, Bakanlığımızın projesi karşısında heyecanlanmamak mümkün değil. Bu nedenle uygulamanın ilk aşamada üç ilimizde başlatılmasını, eksikliklerin görülmesinin ve giderilmesinin ardından yurt sathına yayılmasını öneriyoruz. Atıkları toplayacak makinelerin tedarikinde henüz istenilen seviyenin çok gerisindeyiz.”
Depozito uygulamasının kalkınmış ülkelerin hemen tümünde uzun yıllardır başarıyla gerçekleştiğini hatırlatan Şener Gençer, Türkiye’nin her türlü atığını çöp olarak değil bir enerji kaynağı olarak görmesi gerektiğini kaydetti.
Türkiye’nin depozito uygulaması ile ilk aşamada 5 milyar TL’ye yakın bir değeri yeniden ekonomiye kazandıracağı bilgisini veren Gençer, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Uygulama sadece atık toplamayı amaçlamamalı. İlkokullardan, hatta anaokullarından başlayarak tüm topluma geri dönüşümü bir kültür olarak aşılamalı. Bu yönüyle yükün sadece Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na değil; Milli Eğitim Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı gibi kamu otoritelerine de paylaştırılması gerektiğini; topyekûn milli bir dava olarak görülmesi gerektiğini düşünüyoruz.”