Türkiye’de tarımsal üretim ve hayvancılık politikalarının tohumlarının atıldığı Mustafa Kemal Atatürk döneminden bu yana en önemli iş ortaklarından olan Macaristan ile işbirliğine devam ediyor. Macaristan İhracatı Teşvik Ajansı HEPA Türkiye, bünyesindeki firmalarla Türkiye’deki tarım ve hayvancılık alanındaki ticari ilişkilerin gelişmesi için çalışmalarını sürdürüyor.
Türkiye’deki ilk ofisini genel merkez olarak 2015 yılında İstanbul’da açan HEPA Türkiye, tarım ve hayvancılık alanında Türkiye ile işbirliği çalışmalarına devam ediyor. Sektör ve ürün bazında pazar araştırma raporlarının hazırlanması, yerel şirketlere Macar tedarikçi bulunması, Macar firmalara Türkiye’de distribütör bulunması gibi çalışmaların yanı sıra konferans, seminer, eğitim, sektör ve ülke günleri düzenleyerek iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesini destekleyen HEPA Türkiye, Macaristan’da tarım sektöründeki deneyimini paylaşabilecek firmalarla, Türkiye’deki tarım ve hayvancılık profesyonellerini bir araya getirmeyi hedefliyor.
Yüz yıla yakın süren, güçlü bir paylaşım
Macar ve Türk tarım-hayvancılık uzmanları, Türkiye’de tarımsal üretim ve hayvancılığın tesis edilmesinde çok sayıda Macar’ın rol aldığı Mustafa Kemal Atatürk döneminden bu yana Türk uzmanlarla birlikte çalışıyor. O dönemde Avrupa’da tarımsal olarak verimli ve gelişmiş bir ülke olan Macaristan’da tarım ve hayvancılık, halen en saygın mesleklerden biri olarak görülüyor. Bu alanda eğitimin gelişmesi için hayata geçirilen birçok bilimsel kurum ile Macaristan, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu dönemde, % 90’ı çiftçi olan ülkenin gençlerini Macaristan’daki ticaret ve ziraat okullarında okumasını da teşvik etti.
Özellikle uygulamalı tarım ve bahçecilik, arıcılık ve sanayi okulları, Avrupa’da benzeri olmayan tarım müzeleri Macaristan’ın bu alandaki başarılarının düzeyini gösteren çalışmalar dolayısıyla, Türkiye’de tarım politikası uygulamaya konulurken Macar tarım uzmanlarından da faydalanıldığı biliniyor.
Bilimsel yaklaşım, disiplinlerarası çalışmalar
Tarımın büyük oranda hava şartlarına bağlı olması nedeniyle, Cumhuriyet’in kurulduğu yıllarda ülke genelinde meteoroloji istasyonları kurma ihtiyacı belirdiği için, dönemin Tarım Bakanlığı bünyesinde bir Meteoroloji Servisi oluşturulması konusunda da Macaristan ile işbirliği devam etti. O dönemde Türkiye’deki Macar Turan Derneği, Budapeşte Gözlemevi’nin şube müdürlerinden biri ve Macar Meteoroloji Derneği’nin ilk genel sekreteri olan Prof. Antal Réthly’yi bu iş için tavsiye etmiş ve kendisi Türkiye’ye davet edilerek bu enstitünün kurulmasına yardım etmiştir.
Günümüzde de araştırma alanı genetik, biyoteknoloji, tarım teknolojisi araştırmaları ve tahıl yetiştiriciliği olan Martonvásár Araştırma Enstitüsü, 700’den fazla ürünle dünya çapında 40’tan fazla ülkeye ihracat yapan, kaz tüyü yorgan ve yastıklar üreten Naturtex, 2001 yılından bu yana mikrobiyolojik ürünlerle ilgilenen Agrobio, kümes hayvanı yetiştirme şirketi Bábolna TETRA, bağcılıkta 1890 yılında Zsigmond Teleki tarafından kurulmuş ve 1980’lerde Franz Kober ile birleşen Teleki-Kober gibi firmalar Macaristan’da tarım ve hayvancılık sektöründeki bilimsel yaklaşımları ve uzmanlıklarıyla öne çıkıyor.
Tohum pazarı ve tarımsal ticarette güçlü konum
Elverişli iklim koşulları, güçlü tarımsal gelenekleri, GDO’suz tarım teknolojisi ve sürekli inovasyonu sayesinde küresel tohum pazarında güçlü bir konuma sahip olan Macaristan’ın tohum ihracatı yılda yaklaşık 400-450 milyon Euro tutarındadır. Mısır ve buğday tohumu ihracatında dünyanın en büyük üçüncü ülkesi olan Macaristan’ın ihracat rakamları dünya tohum ticaretinin % 3,2-3,4’ünü oluşturuyor. Ağırlıklı olarak Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine ihracat yapan Macaristan, son zamanlarda geliştirilen kuraklık ve susuzluk için devrim niteliğinde bir çözüm olan Water Retainer® gibi kuraklığa dayanıklı ürün ve çalışmalar sayesinde Asya ve Afrika pazarlarına da odaklanıyor.
Onlarca yıllık deneyim ve bilgi ile dünya çapında üne kavuşan ZKI Ltd., Gabonakutató Ltd. veya Orta Avrupa ve Macaristan’daki en büyük tarımsal araştırma enstitülerinden biri olan Marton Genetics Group gibi birçok araştırma enstitüsü ve kurumsal araştırma merkezinin yanı sıra Macar şirketleri zirai ilaçlar ve gübre üretiminde de Avrupa’da güçlü bir konuma sahiptir. Yıllık cirosu 500-600 milyon Euro’yu aşan yerli zirai ilaç ihracatının yanı sıra, Macaristan’ın yeni girişimi olan dijital tarım stratejisi de AB içinde çığır açıyor. Bu strateji dahilinde entegre tarımsal kurumsal kaynak planlaması (ERP) ve süreç kontrol sistemlerinden robotik çözümlere ve drone teknolojisine kadar uzanan geliştirme projeleri yer alıyor.
Marton Genetics
Orta Avrupa ve Macaristan’ın en büyük tarım araştırma enstitülerinden biri olan Martonvásár Araştırma Enstitüsü, genetik, biyoteknoloji, agro-teknoloji araştırmaları ve tahıl ıslahına dayalı araştırmalar yapıyor. Değişen pazar koşullarına uyum sağlama ve on yıllara dayanan deneyimi sayesinde, ıslah çalışmaları büyük bir enerjiyle devam etmektedir. Bu çalışmalar sonucunda, Martonvásár çeşitleri ve hibritlerinin varlıkları sürekli olarak artmakta olup Marton Genetics® markası altında sunuluyor. Macar tohum üretimi ve yetiştiriciliğinin, Macar tarımının en iyisini temsil ettiği yaygın olarak bilinmektedir ve yıllık yaklaşık 500 milyon Euro değerinde ürün üretmektedir. Marton Genetics® şirket grubu, bu stratejik sektörde öne çıkan ve belirleyici bir operatör olarak kabul ediliyor.
Marton Genetics® ve iş ortakları tarafından piyasaya sürülen yeni mısır hibritleri, büyük ilgi gördü. Tahıl ıslah araştırmalarının amacı; değerli genotiplerin tanımlanması ve korunması, yeni temel ıslah stoklarının geliştirilmesi, seleksiyon verimliliğini artırmak için yeni yöntemlerin geliştirilmesi ve özellikle Karpat Havzası’nın kıta iklimine uyum sağlamış yeni çeşitlerin yetiştirilmesidir.
Naturtex
Naturtex, 1989 yılında kurulan bir Macar aile şirketi. Ana faaliyet alanı kaz tüyüyle doldurulmuş yorganlar ve yastıklar üretiyor. Naturtex’in ürünleri doğal ve sentetik liflerle üretiliyor. Naturtex, Macaristan’da % 35 pazar payıyla en önde gelen yatak ürünleri markalarından biridir. Ancak, tüm cirosunun % 80’i dünya genelinde 40’tan fazla ülkeye yapılan ihracattan geliyor.
Naturtex, kaz tüyü ve yorganlar, doğal ve sentetik ürünler ve hafızalı sünger dolgulu ürünler de dahil olmak üzere birçok kategoride 700’den fazla ürün sunuyor. Naturtex ayrıca yatak takımları, havlu ürünleri ve ağırlıklı olarak oteller için yataklar üretiyor. Şirketin odak noktası, müşterilerin özel gereksinimlerine yanıt veriyor. Dünyanın her yerine ihracat yapma deneyimi ile farklı standartları ve spesifikasyonları anlıyor.
Agrobio
Agrobio, 2001 yılından bu yana mikrobiyolojik ürünlerle ilgilenmektedir. Şirket, BactoFil® toprak bakteri ürün ailesini ve Algafix® canlı yosun biyostimülatörünü Türkiye’de piyasaya sürüyor. BactoFil®, Macar toprak bakteri pazarında % 25-35 civarında pazar payıyla şu anda pazar lideridir.7 ülkeye ihracat yapmakta olup, 6-8 ülkede de dağıtım yetkilendirme süreci devam ediyor. Satış hacmindeki sürekli artışı karşılayacak üretim kapasitesine sahiptirler. Ürünleri, BioSwiss (İsviçre), NOP (ABD), Demeter (Almanya) gibi kuruluşlar tarafından organik tarım için öneriliyor.
Algafix, piyasadaki diğer yosun ürünlerinden farklı olan yenilikçi bir Macar biyostimülatördür. Sadece kinetin içeren bu ürün, bitki fizyolojik fonksiyonlarının hassas kontrolünü sağlar. BactoFil ürünleri, birbirinin etkisini tamamlayan ve artıran on iki bilimsel olarak seçilmiş bakteri suşu içerir ve bu sayede mahsuller için optimal toprak koşullarını sağlar. Bu özellik, diğer bakteri ürünlerine göre rakipsiz bir avantaj sunar.
Babolna Tetra
1789 yılında kurulan Bábolna harası, Macaristan’da modern hayvancılığın başlangıç noktası olarak kabul ediliyor. 1960’ların ortalarında Tetra kümes hayvancılığı faaliyetlerine mükemmel bir temel sağlamıştır. Bábolna Tetra adı, bir yandan geleneği yansıtırken diğer yandan sürekli gelişen ve genetikte öncü çalışmaları temsil ediyor. Soy kütük sürülerinin büyük boyutu ve test kapasitesi, dünyanın dört bir yanından gelen geri bildirimlerle birlikte, tüm pazarlar için en uygun hibritleri sağlama yeteneğini garanti eder.
Macar kümes hayvancılığı şirketi Bábolna Tetra, yumurta verimliliğini artıran hibritlerin özelliklerini sürekli olarak geliştiriyor, küresel pazardaki konumunu güçlendiriyor ve ortaklarının, dünyanın farklı bölgelerinde en çok satan yumurtayı üreten Tetra kümes hayvanları ve ticari hibritlerle çalışmalarına olanak tanıyor. Ayrıca, özel pazar taleplerini karşılamak üzere et ve iki amaçlı hibritler sunuyor.
Teleki-Kober
Şirket, dünya çapında ünlü Zsigmond Teleki tarafından 1890 yılında kurulmuştur. 1980’lerde Franz Kober ile birleşmiştir. Tarihin en çalkantılı dönemlerinden sonra, 1996’dan beri yeniden Macaristan’da faaliyet gösteriyor.
Teleki Kober, başarılı bir bağcılığın temelinin, tüm yönleriyle tavizsiz bir şekilde planlanmış, üreticinin ihtiyaçlarına uygun bir bağcılık olduğuna inanmaktadır. Müşterilerine, anaç, çeşit ve klon seçiminden, doğru asmanın, sağlıklı ve kusursuz çoğaltma materyalinin tedarikine, hassas, makineyle dikilen bağcılığa kadar eksiksiz bir ürün yelpazesi sunuyor: “Yaptığımız işin, bir nesil boyunca keyif alınacağına inanıyoruz.”
Faaliyet alanları:
- Anaçların yetiştirilmesi, asma aşılaması
- Modern, GPS ve lazer kontrollü dikim makineleriyle mekanik dikim
- Mekanize bağ temizliği
- Fidanlık makinelerinin geliştirilmesi, üretimi ve pazarlanması
- Fidanlık malzemelerinin dağıtımı
- Uzman tavsiyesi
Water and Soil
Water&Soil, kuraklık ve susuzluk için devrim niteliğinde bir çözüm bulduklarına inanıyor. Tarım için ve küçük bahçeler için. Kaliforniya, susuz Afrika ya da kurak Ortadoğu için. Su yaratmıyorlar ya da yağmur yağdırmıyorlar. Ama sahip olduklarımızı koruyabiliyorlar. Onları işe yarayacak şekilde kullanabiliyorlar. Ve bu şekilde, yere düşen ya da yerin altına saklanan potansiyeli ortaya çıkarabiliyorlar.
Water Retainer® su yapmaz, ancak toprak nemini korumaya ve hatta havadan kullanılabilir suyu yakalamaya yardımcı olur. Yanlış tarım tekniklerinden kaynaklanan buharlaşmanın etkisi tamamen yok edilemese de, bu ürünle azaltılabilir. Birçok üniversite ve akademik çalışma, su temini, besin temini ve ürün verimi arasındaki bağlantıları kanıtladı.
Ürünleri, ELTE Budapeşte ve Gödöllő’deki SzentIstván Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından, hem geleneksel hem de biyolojik/organik tarımda deneyimli, 30.000 hektardan fazla arazi üzerinde faaliyet gösteren uzmanların katkılarıyla geliştirildi.
