Ağartma işleminde en önemli nokta ağartma yapmak istenilen yağın özelliklerine uygun ağartma toprağı seçmektir. Doğru ağartma toprağı ile en düşük maliyette ağartma yapmak firmalar için birinci amaçtır.
Hüseyin SÖYLEMEZ / Kimya Yüksek Mühendisi – Mohen A. Ş.
Rafinasyon bilindiği gibi bir saflaştırma işlemidir. Ağartma da yağ rafinasyonundaki en önemli aşamalardan birisidir. Yani, ağartma derken, kelimenin zihinde uyandırdığı anlam olarak sadece yağın renginin açılması ve güzel görünmesi için yapılan bir işlem anlaşılmamalıdır. Ham yağlarda trigliseridler dışında birtakım minör bileşikler de mevcuttur. Bunlar özetle, serbest yağ asitleri, fosfolipidler, sabunlar, oksidasyon ürünleri, fosfatidler, sakızlar (Gums) vakslar, steroller, dimerler, su, iz metaller, renk molekülleri, proteinler, tokoferoller, yağa bulaşmış pestisidler ve bazı kirliliklerdir. Bunların içinde renkler neredeyse en zararsız olanlardır, hatta tokoferoller gibi faydalı olanları da vardır. Yağın bozulmasını önleyen doğal antioksidanlardır.
Ağartma işleminde en önemli nokta ağartma yapmak istediğimiz yağın özelliklerine uygun ağartma toprağı seçmektir. Doğru ağartma toprağı ile en düşük maliyette ağartma yapmak firmalar için birinci amaçtır. Bahsedilen maliyet hesabında ağartma toprağının fiyatının ucuz olmasının yanında, toprağın yağ tutma oranın az olması, toprağın düşük miktarda kullanımda bile yüksek renk açma kapasitesinin olması, kullanılan toprağın filtreyi geç tıkaması, yağın serbest asit asitliğini artırmaması vb. parametrelerin de hesaba katılması gerekmektedir.
Bu bağlamda özellikle bahsetmemiz gereken konu 2013 yılından beri tedarik ettiğimiz Avrupa’nın en büyük ağartma toprağı üreticilerinden biri olan Geohellas Ağartma topraklarıdır. Geohellas MAK® serisi ağartma toprakları 2001 yılında yemeklik yağların ağartılması amaçlanarak üretilmeye başlanmıştır. Geohellas firması Avrupa’nın en geniş Attapuljit kaynaklarına sahiptir ve yıllık üretim kapasitesi 100.000 Ton’dur. Bahsedilen ağartma toprakların piyasada satılan muadillerine göre birçok avantaj barındırmaktadır. Bu avantajların bazılarından bahsedeyim.
Ağartma toprakları yüzey alanının genişletilmesi için bir takım asitler ile muamele edilmektedir. Bu işlem sırasında Ağartma topraklarının içinde bir miktarda olsa asit kalmaktadır. Bu asitler ağartma işleminde yağı okside edip yağın asitliği artırmaktadır. Fakat Geohellas Ağartma Toprakları fiziksel aktivasyon metodu ile üretildiği için içerisine herhangi bir asit bulunmamaktadır.
Fiziksel aktivasyon metodu sırasıyla özel ektrüzyon (şekil verme), kurutma, uygun yüzey alanı ve por büyüklüğünde öğütme işlemleri içerir. Bu işlemler sonucunda yemeklik yağlardaki renk bileşiklerinin ve safsızlıkların uzaklaştırmak için ideal ağartma toprakları üretilir. Geohellas Ağartma toprakları fiziksel aktivasyon yapıldığı için asitlik artırmaz ayrıca yağın oksidasyonu artırmadığı için yağda renk ve koku değişimi olmaz ve daha fazla raf ömrü olmaktadır.
Geohellas Ağartma Toprakları bir bakıma doğal bir üründür. Bundan dolayı Avrupa’da çok rağbet görmektedir ve özellikle Avrupa’da bebek mamalarında kullanılmak için yağ üreten firmalar doğal bir toprak ağartma toprağı aramış ve Geohellas firmasının ürettiği ürünlerin en doğal ürünler olduğunu görmüşler ve kullanmaya başlamışlardır.
Filtre geç tıkanıyor
Ayrıca Geohellas Ağartma Toprakları yapısal asitliğinden dolayı iyi bir sabun tutucudur ve % 25‘in altında yağ tutmaktadır. Bu da muadillerine göre daha düşük yağ tutma ve daha az yağ kaybı demektir. Geohellas Ağartma Toprakları üretiminde maksimum yağ filtrasyon oranı ve düşük yağ tutma oranına uygun partikülde ürünlerdir. Bu da filtrenin geç tıkanmasına ve tek seferde daha fazla yağın filtre edilmesine yardımcı olmaktadır.
Türkiye ayçiçeği yağı, zeytinyağı ve yurtdışında ithal edilen yağlar için özel üretilmiş fiziksel aktive edilmiş Geohellas MAK® serisi ağartma topraklarını değerli bitkisel yağ firmalarına sunuyoruz.
Geohellas Ağartma Toprakları, Kuzey Avrupa’da ulusal ve uluslararası ayçiçeği, soya ve palm yağı üreticileri tarafından kullanılmaktadır. Hatta bazı mega yağ rafinelerin yıllık yağ üretimi 500.000 Ton ve haftalık 150 Ton MAK® serisi ağartma toprakları kullanılmaktadır.
Geohellas Ağartma Toprakları bahsedilen genel rafinasyon işlemleri dışında, içerisinde 3- MCPD ve gliserol esterlerin bulunması istenmeyen palm yağı, mısır yağı ve Hindistan yağından üretilen bazı organik yağlarda da kullanılmaktadır. Bu bahsedilen uygulama için MAK® serisi ağartma toprakları tamamen sertifikalı ve FEDİOL-HACCP yönetmeliklerine uygundur.
Bu bahsedilen avantajlarının yanında insan sağlığına olumlu etkisi üzerine 3-Monokloropropan-1,2 Diol Esterleri (3-MCPD) özellikle bahsedilmesi gereken bir konudur. 2008 yılında Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Komisyonu (EFSA) tarafından hazırlanan yayın ile gıda işleme sırasında ortaya çıkan 3-MCPD günlük alma miktarının 2 µg/kg oranından az olması gerektiğinin daha yüksek miktar alınması durumunda kanserojen etki gösterebileceğini belirtmektedir. Bahsedilen 3-MCPD ise asitli ağartma topraklarında bulunan klorit iyonlarının yüksek sıcaklıkta özellikle yağ rafinasyonunun bir basamağı olan deoderizasyon işleminde istenmeden yan ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Geohellas Ağartma Toprakları’nın içerisinde asit bulunmadığı için sülfat ve klorit iyonları da bulunmamaktadır. Buna bağlı olarak 3-MCPD düzeyini artırmamaktadır.
Geohellas Toprakları muamele edilecek yağ çeşidine göre MAKLİTE, MAK300, MAK500, MAK600 Ağartma Toprakları olarak 4 çeşittir. Geohellas MAK® serisi ağartma topraklarını Mohen Kimya olarak, 1983 yılından beri gelen tecrübe ve müşteri memnuniyeti esas alarak, Türkiye piyasasına sunmaktayız. Ürünler için Mohen Kimya’nın İstanbul Halkalı ve Silivri depolarından sipariş geçildiği günden sonra en kısa zamanda sevk etmeye hazır stoklarımız mevcuttur.
Mohen Kimya olarak ağartma topraklarımızın dışında çeşitli filtrasyon ve adsorban temin etmekteyiz. Bunlardan biri de Grace firmasının ürettiği Trisyl markalı sentetik silikalardır. Yağlarda yüksek oranda sabun, fosfolipit ve iz metal bulunması durumunda ağartma toprağının miktarının artırmak ile belirtilen safsızlıkları azaltabilirsiniz. Fakat öncelikle toprak miktarının artırmak daha fazla yağ kaybı olduğu için maliyetleri yükseltmektedir. Fakat Trisyl kullandığında ağartma toprağına göre sabun tutmada 50 kat, bakır, çinko ve nikel gibi yağın ağırlaşmasında perokside olmasında katalizör rolü oynayan iz metallerin tutulmasında 10 kat ve fospolipitlerin tutulmasında ise 3 kat daha fazla etkilidir. Bu ürün ağartma toprağından önce katılıp ağartma toprağı ile birlikte filtre edilmektedir. Bu ürün kullanılarak ağartma toprağın miktarını azaltmak ve yağ kaybının önüne geçmek mümkündür.
Ayrıca zeytinyağı üreticilerimiz için çeşitli filtre ürünleri tedarik ediyoruz. Bu bağlamda firmamız Avrupa’nın en eski kuruluşlarından biri olan Cordenons Grubun Türkiye Distribütörlüğü’nü yapmaktadır. Bu firmadan getirdiğimiz 40*40 cm olarak getirtilen filtre kartonları çeşitli geçirgenlik ve kalınlıkta zeytinyağını filtresinde kullanılmaktadır.
Bu ürünlerin dışında çeşitli aktif karbonlar, diatome pudraları, selüloz pudraları, köpük önleyici ürünler, antioksidanlar, donma önleyici ürünler ve çeşitli katalizörler ürün portföyümüzde bulunmaktadır.